Osnovan je 1. avgusta 1947. godine, po odluci glavnog izvršnog odbora narodne skupštine Autonomne pokrajine Vojvodine, pod imenom „Arhivsko središte“ br.4 u Zrenjaninu. Prvi upravnik bio je Timotije Rajić, bogoslov i pravnik, gradski veliki beležnik, jedan od vodećih arhivskih stručnjaka svojevremeno u Vojvodini. Današnji naziv, ahriv nosi od 1965. godine, a prostorije u kojima je smešten, nalaze se u levom krilu Gradske uprave.
Istorijski arhiv je ustanova od regionalnog značaja, koja se bavi zaštitom, prikupljanjem, sređivanjem, obradom i čuvanjem arhivske građe. Upravo zbog vredne arhivske građe knjiga, novina i časopisa i zbog njegove kulturne, prosvetne, izložbene i izdavačke delatnosti, Istorijski arhiv ima značajno mesto u kulturnom životu naše sredine.
U arhivu se čuva 774 fondova i zbirki sa oko pet hiljada metara arhivske građe nastale u periodu od 1765. do 2016. godine. Na osnovu izvršene kategorizacije 1998. godine, 67 fondova iz perioda od 1765. do 1956. proglašeno je kulturnim dobrom od izuzetnog značaja, a 66 fondova iz perioda od 1769. do 1970. od velikog značaja.
Iz građe je izdvojeno 116 rariteta koji se čuvaju u posebnim uslovima. Dokumenti su pisani na latinskom, nemačkom, mađarskom i srpskom jeziku. U Istorijskom arhivu je zaposleno 25 osoba, a na njegovom čelu je Mirjana Basta.
– Ovaj jubilej slavimo svečano, ali i radno – potpisivanjem protokola između kulturnih institucija i lista „Zrenjanin” i otvaranjem izložbe o istorijatu Istorijskog arhiva. Naša je želja da ubuduće pratimo što više savremene trendove. Istorijski arhiv je jedna od prvih institucija koja je svojim resursima započela proces digitalizacija – izjavila je Basta.
Ona dodaje da se na digitalizaciji u arhivu radi od 2003. godine na način kakve su tada bile tehničke mogućnosti.
– Taj materijal je upotrebljiv i danas, mada zahvaljujući novim tehnologijama, jedan deo ćemo ponovo digitalizovati da bi bio u boljem i kvalitetnijem obliku za upotrebu, pojasnila je Mirjana Basta.
Istorijski arhiv Zrenjanin, kroz više događaja obeležava 70 godina svog postojanja i rada. U sklopu današnjeg okupljanja, u izložbenom salonu Arhiva u Ulici Narodnog fronta 5 (preko puta „Partizana”) otvorena je izložba pod nazivom Institucija sa velikim „I”, autora istoričara i arhiviste dr Filipa Krčmara.
– Izložba je veoma jednostavna za praćenje, ali na osnovu nje nećete saznati šta je to Istorijski arhiv Zrenjanin, već ćete otprilike steći predstavu šta je to arhiv bio i kako se razvijao u proteklih 70 godina. Istorijski arhiv Zrenjanin je jedno nepresušno vrelo hiljada priča, ljudskih subina. To je priča o čoveku koji je u 62. godini dobio papir na kome je pisalo da je on sada rukovodilac arhiva i da spašava arhivsku građu kako zna i ume – on je to i uradio, uprkos svim teškoćama. To je priča o ljudima koji su spašavali građu od poplave, o čoveku koji je kao mladić došao u arhiv i 35 godina proveo kao knjigovezac, priča o konjušnici koja je postala zatvor i mučilište, kasnije muzej, a danas se koristi kao arhivski depo – izjavio je Krčmar.
Potpisivanjem protokola u izložbenom salonu Istorijskog arhiva Zrenjanin danas je ozvaničena saradnja te ustanove, Gradske narodne biblioteke „Žarko Zrenjanin” i NIP„Zrenjanin”.
– Svu našu kulturnu baštinu i svo moderno stvaralaštvo, hoćemo da ponudimo na uvid javnosti, mlađim generacijama, da to blago, taj izvor istorijskih i kulturnih dela stavimo na raspolaganje javnosti. Iz tame, mraka, memljivih podruma nećemo više izvlačiti papire, nego ćemo sve to imati u elektronskom obliku pred sobom – izjavio je Milan Bjelogrlić, direktor Gradske narodne biblioteke „Žarko Zrenjanin“. Ako nas prošlost ne interesuje i kažemo da samo treba da gledamo u budućnost, to znači da nemamo sećanje, a pojedinac koji to izgubi je onaj koji ide sa belim štapom – njemu je potrebna pomoć, potreban mu je nadzor, a ovo isto važi i za narode. Kada neko narodu upućuje takvu poruku, taj hoće da tumaramo i idemo u pravcu koji on želi – rekao je Bjelogrlić.
Gradonačelnik Zrenjanina, Čedomir Janjić, smatra da nije mala stvar, kada jedna ustanova kulture slavi 70 godina postojanja.
– Istorijski arhiv je sigurno jedan od najboljih u Srbiji i grad se trudi da održi taj nivo, a siguran sam da ćemo u narednom periodu uspeti da obezbedimo nov smeštaj za istorijsku građu koja je sve veća i veća. Saradnja između biblioteke, Istorijskog arhiva i lista „Zrenjanin”, tera nas na to da obezbedimo novi prostor, gde ćemo smeštati neprocenjivu arhivu ovog grada.
.gif)
.gif)
