 (1).gif)
Ove godine navršilo se 76 godina od misije “Halijard“ jedne je od najvećih akcija evakuacije oborenih savezničkih avijatičara u okupiranoj Evropi u Drugom svetskom ratu i 75 godina od sletanja američkog bombardera B24 Liberator u Srpsku Crnju kada je spašena devetočlana posada ovog savezničkog aviona.
Spletom okolnosti bio je to prvi put da je neka američka formacija boravila na ovim prostorima, a u ovom mestu još se čuva maketa pomenutog bombardera, poklon od preživelih članova posade koji su opet boravili u Srpskoj Crnji 1985. godine.
Improvizovani Sovjetski aerodrom kao spas
31. januara 1945. godine devetočlana posada poletela je na bombarderu B 24 – Liberator serijskog broja 42-50776 sa nadimkom „Hubba Hubba“ iz američke baze u Manduri u Italiji. Avion je bio deo 450. bombarderske grupe, 72. eskadrile, 15. vazduhoplovne divizije.
Leteli su iznad Jadranskog mora uputivši se prema Beču gde su bombardovali rafineriju nafte. U napadu je učestvovalo 624 bombardera B-17 i B-24, te je to ujedno bila i jedna od masovnijih akcija ove jedinice. Na putu prema cilju pokvario se jedan od motora i našli su se van borbene formacije, a nakon toga je avion u rep pogodila nacistička protivvazduhoplovna odbrana i onesposobila još jedan motor. Sa preostala dva motora bombarder B24 Liberator nije mogao da leti preko Alpa.
Pilot Džozef Kent odlučio je da se upute ka savezničkoj teritoriji. Odredili su kurs i leteli sve niže kroz oblake. Plan je bio da iskoče iz aviona na 3000 stopa (oko 1 km). Na visini od 3200 stopa ugledali su poljanu prekrivenu snegom na kojem se nalazilo nekoliko ruskih aviona C47 označenih crvenom petokrakom. Ispalili su signalne rakete, a saveznici na zemlji su im postavili dimne signale za određivanje pravca vetra.
Pilot je kružio iznad aerodroma spuštajući se sve niže i na kraju je uspešno aterirao kod Srpske Crnje.
Devetočlanu američku posadu činili su: Doid Rab, komandant bombardera; Džozef Kent, pilot; Rejmon Mur, nišandžija; Rajmon Huk, radio operater; Odži Vajt, navigator; Klarens Dantoni, nišandžija; Lenard Per, nišandžija; Norman Eldavijan, inžinjer leta i Malvin Jui, vodnik. U Srpskoj Crnji su ostali oko tri nedelje pre nego što su po njih došli Britanci i vratili ih u njihovu bazu u Italiji.
Nakon ovog događaja u Srpsku Crnju je sletelo još nekoliko savezničkih aviona, sa mehaničarima koji su popravili oštećeni avion.
Dragan Daničić iz Kulturnog kluba „Otadžbina“ sa maketom „Liberatora“
Snimke američke vojske iz marta 1945. članovi Kulturnog kluba „Otadžbina“ iz Srpske Crnje slučajno su pronašli na internetu, a oni su najavili i da će pokrenuli inicijativu da se postavi spomen obeležje na mestu gde je ovaj bombarder sleteo kao i da će prikazati dokumente iz tog doba kao svedočanstvo ovog događaja.
Susret na 40. godišnjicu spasavanja
1. septembra 1985. godine, posredstvom novina Politika, u Srpskoj Crnji boravili su Doid Rab, dr Rejmond Mur, Oliver Vajt i Rejmond Huk. Tada je obeleženo 40 godina od njihovog spasavanja. Doid Rab, komandant bombardera, izjavio je prilikom posete Srpskoj Crnji da je njegovo sećanje i dalje živo na Srpsku Crnju i događaj koji se desio. Rekao je da su imali odličnu hranu i negu i da iako je bilo ratno stanje da su se Crnjani žrtvovali za njih. Izjavio je da je boravak u Crnji nezaboravan, da je oduševljen i da nemaju dovoljno reči da opišu sve prijatne trenutke koje su doživeli u Srpskoj Crnji sa njenim meštanima. Posetili su rodnu kuću Đure Jakšića, pravoslavnu crkvu, a organizovan im je svečani doček na trgu ispred spomenika Đuri Jakšiću. U domu kulture na prigodnoj svečanosti proglašeni su počasnim građanima Srpske Crnje. Poklonili su Srpskoj Crnji maketu bombardera B24 koja se i dalje čuva u Narodnoj biblioteci „Đura Jakšić“ u Srpskoj Crnjii, Povelju mira i američku zastavu sa zgrade Kongresa.
Kulturni klub Otadžbina osnovan je u Srpskoj Crnji 2015. godine, kao nevladino i neprofitno udruženje radi ostarivanja ciljeva u oblasti kulture, edukacije, izdavaštva, nauke i obrazovanja. Do sada je realizovao više inicijativa i akcija. Izdato je šest brojeva novina Otadžbina u ukupnom tiražu od 30.000 primeraka i izrađena su četiri murala sa likovima Đure Jakšića, Devojke u plavom, Vojvode Stepe Stepanovića i kralja Aleksandra Karađorđevića.
Izvor i internet prezentacija Kulturnog kluba Otadžbina je u pripremi i na adresi www.otadzbina.org.rs.
.gif)
.gif)
