Obeležavanje stogodišnjice – Srbija u Prvom svetskom ratu izgubila gotovo trećinu stanovništva

Ovog meseca obeležavamo vek od završetka Prvog svetskog rata. Srpske pobede na Ceru i Kolubari 1914. godine, herojska i natčovečna odbrana Beograda i cele zemlje 1915, Albanska golgota 1915-1916, boravak srpske vojske na Krfu ostrvu spasa, zatim i Vido ostrvo smrti, borba i proboj Solunskog fronta, oslobođenje Srbije, kao i značaj i uloga srpskog dobrovoljačkog pokreta u ovom ratu, trebalo bi da budu duboko urezani u kolektivno pamćenje srpskog naroda, ističe istoričarka Vladislava Ignjatov.

Ove godine obeležavamo stogodišnjicu završetka Velikog rata, što je značajan jubilej za svet, ali i za našu zemlju. U novembru slavimo Dan primirja u Prvom svetskom ratu. Šta se tog dana u stvari dogodilo?

-11. novembra 1918. godine sile Antante potpisale su primirje sa Nemačkom, u železničkom vagonu u blizini francuskog grada Kompjenja. Time je okončan Prvi svetski rat, jedan od najkrvavijih i najmasovnijih ratova u 20. veku, koji je dubinski potresao i promenio svet i karakter evropske civilizacije. Potpisano primirje bilo je na snazi sve do zaključivanja konačnog mirovnog sporazuma u Versaju, 28. juna 1919. godine. Kraljevina Srbija dala je izuzetan doprinos ukupnoj pobedi u Prvom svetskom ratu. Njena vojska ostvarila je teške i sjajne pobede, i bila je jedina vojska na svetu čija ni jedna pukovska ratna zastava nije pala u neprijateljske ruke.

Međutim, Srbija je u ovom ratu izgubila gotovo trećinu svog stanovništva, oko 60% muške populacije i bila je država sa najvećim brojem ljudskih žrtava srazmerno svom broju stanovnika, kaže istoričarka Vladislava Ignjatov.

-U Srbiji, kao i u mnogim zemljama 11. novembar – Dan primirja slavi se kao nacionalni praznik, a kao simbol ovog praznika koristi se amblem sa motivom nežno ljubičastog cveta koji se zoveNatalijina ramonda ili „cvet feniks“ – koji zapravo simbolizuje Srbiju nakon Prvog svetskog rata. Takođe, iznad cveta nalazi se i traka Albanske spomenice, u znak sećanja na povlačenje srpske vojske preko Albanije i velike srpske gubitke, dodaje naša sagovornica.

Pred oslobođenje u našem gradu formiran je prvi Srpski narodni odbor, 31. oktobra 1918. godine.

-Reč je o jedinstvenom političkom telu srpskog naroda u Velikom Bečkereku koje je oformljeno prvenstveno radi preuzimanja vlasti na prostoru srednjeg Banata. Goruće pitanje bila je garancija lične i imovinske bezbednosti srpskog naroda u uslovima povlačenja austrougarskih trupa i vojske Nemačkog rajha na sever. Radi toga je Srpski narodni odbor oformio Srpsku narodnu stražu koja će u prvoj polovini novembra 1918. godine zauzeti ključne infrastrukturne objekte u gradu. Nakon ulaska oslobodilačke srpske vojske, Srpski narodni odbor zauzeo je Gradsku kuću i županijsku zgradu, što je simbolički označilo da je imperijum prešao u srpske ruke. Osnivači Srpskog narodnog odbora bili su istinski začetnici tolerancije, međunacionalnog uvažavanja i verske snošljivosti u našoj sredini. To su i pokazali svojom prvom odlukom nakon ulaska srpske vojske u grad i po zauzimanju županije kada je zaključeno da: „Zvaničan jezik određivaće mesni narodni odbor pri čemu se osigurava pravo, da se svaki stanovnik može vlastima na svom maternjem jeziku obraćati.“ Asimilaciji koja je brižljivo negovana u netolerantnoj Austrougarskoj monarhiji došao je kraj, navodi istoričar Slobodan Milin.