Kategorizacija: Spomenik kulture od velikog značaja
Adresa: Ulica kralja Aleksandra I Karađorđevića br. 30
Katastarska parcela br. 5785, K.O. Zrenjanin
…………………………………………………………..
Prvi vlasnik: Karlo Helmbold, zlatar (Carl Leonhardt Helmbold)
Vreme izgradnje: 1900. godina
Projektant: arh. Ištvan Bart (pretpostavka)
Stil: istorizam (neomavarski)
Restauratorski radovi: 2009. godina
Kroz ovu jedinstvenu građevinu, ne samo Zrenjanina nego i cele Vojvodine, može se videti uticaj koji je sinagoga, odnosno njen arhitektonsko – dekorativni ansambl imao i na profanu arhitekturu. Arhitektura sinagoge kreirala je i ukus pripadnika drugih verskih konfesija. Ovo je kuća jednog nemačkog zlatara protestantske veroispovesti – Karla Helmbolda (Veliki Bečkerek 1849 – 1919). Ona ne pripada jevrejskom graditeljskom korpusu, ali je svakako nastala pod njegovim uticajem. Zbog orijentalnog izgleda i polihromne fasade (preko deset boja) dobila je ime ,,Šeherezada”. Dugo je važilo uverenje da je podigao kamenorezac Teodosije Tuner, čiji je rad prevazilazio okvire zanatstva i više spadao u domen umetnosti – vajarstva, ali on tek 1924. godine postaje njen vlasnik.
Kuća Helmbolda ima drugačiju organizaciju unutrašnjeg prostora – ovo je prva zgrada u centru grada koja je dobila mezanin, odnosno međusprat. Novina je i rešenje konstruktivnog sklopa: čelični stub, koji se proteže sredinom prostora prizemlja i mezanina (između kojih je laka drvena konstrukcija), nosi celokupnu konstrukciju prvog sprata. Pored toga što je na ovaj način omogućeno formiranje jedinstvenog unutrašnjeg prostora, ovo rešenje se odrazilo i na kompoziciju ulične fasade: formirani su prostrani otvori koji imaju oblik potkovičastog luka.
Izvedena je prema planovima Ištvana Barta, arhitekte iz Temišvara, jednog od najznačajnijih projektanata koji je u Velikom Bečkereku delovao u prvoj deceniji XX veka. Ostala Bartova ostvarenja predstavljaju vrhunska dela arhitekture secesije na prostorima Vojvodine. Godine 2009. izvedeni su radovi na obnovi fasada i krovnog pokrivača. Zgrada je sačuvana u autentičnom izgledu.
2009. godine izvedeni su radovi na obnovi ulične i dvorišna fasade i krovnog pokrivača, a 2018. je restaurirana stolarija, a prostor mezanina adaptiran u apartmane za prenoćište.
Zgrada je sačuvana u autentičnom izgledu.
Izvori:
V.Karavida, Graditeljsko nasleđe Zrenjanina, Zrenjanin 2002.
V.Majstorović, Secesija u arhitekturi Zrenjanina, Zrenjanin 2016.
B.Kojičić, Tragovi gratiteljske baštine Jevreja u Zrenjaninu Zrenjanin 2017.
Izvor: Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin
.gif)
.gif)
