Pristup u metaforu : Mali most

Ima u Zrenjaninu, ovovremenom, jedna tačka u prostoru, na kojoj se susreću vreme, istorija i globalna metafora. Za to mesto bi Borhes rekao da ima svoj – alef! Ta staza iskošenog pogleda u trajanje, polazi sa Balkona Županijske zgrade i kreće se  Subotićevom ulicom, pored Muzeja, prelazi Mali most i završava se Reformističkom crkvom. Do otkrića da na tom potezu ima neke nadnaravne energije došao sam slučajno, baveći se, vođen intuicijom koja stiže iz nesvesnog, kolažiranjem jedne razglednice i reprodukcije umetničke slike.

Jedan kolaž, fotografije i likovnog dela, naizgled slučajan i prigodan, zapravo tekst o njemu, kolažu, koji ga opisuje, komentariše, poetizuje i oneobičava, kao po pravilu imao je u sebi ugrađen mehanizam za samouništavanje postojećeg. Ali i okidač za uspostvaljanje nove stvarnosti.

Priča o horizontali koja iz fotografije provincijskog mesta negde na rubu Austrougarske, vodi preko Malog mosta do Kalvinističke crkve, sa druge strane reke Begeja, koja više ne protiče, u momentu kada je uz toranj ove sakralne građevine započela vertikalno primicanje neizvesnom nebu, skoro bezrazložno se raspukla. Ne sačekavši da se, kao u konkavnom ogledalu spoji sa uljanom slikom istog prizora koju potpisuje slikarkinja Elvira Stoiljković. U njenoj ekspresiji, taj predratni bečkerečko-petrovgradski prizor, na fotografiji blazirano otmen i bez ljudske figure, umesto stazom promenadne horizontale, od broda Gradske kuće, naglo se propinje, izdiže iznad gomile kubistički organizovane gungule, koja nadire na Mali most, i tornjem Evanđelističko-reformističke crkve raseca iluministički namršteno nebo. Stanje nadolazeće nepogode, nasuprot kanonskom miru koji je predratna fotografija zauzela. Dok drevne tajne vrebaju iz odaja Gradskog muzeja. 

Ako se dobro zagledate u kontekst ovih artefakata, ili zavirite u zaumni smisao mešanja umetnosti i optike, koju je alhemija sačuvala na papiru, onda vam ovaj pristup u metaforu sa one i ove strane Malog mosta neće biti nemoguć. Jer, zvuci orgulja iz ove sakralne građevine, koju Mali most uramljuje u razglednicu, božanskog instrumenta sačuvanog iz porušene Sinagoge, direktno pogađaju nebo, koje je kod slikarke Stoiljković, s pravom uznemireno.  Iako je “nečastiva sila“, ovog puta digitalna, poštedela kolaž fotografisane prošlosti i umetničke vanvremenosti, a moj prvobitni zapis uništila, jer ovo pišem iz drugog puta, O tempora, o mores!

Ipak, i zapis i “pesmina slika reči“, kako bi rekao Voja Despotov, su pred vama! Jedan Zrenjanin koga nema ali ga nikad nije ni bilo te je zato dragoceniji!