Izložba o lekovitom biljkama i razvoju fitoterapije u srednjem Banatu

Izložba „Lekovito bilje srednjeg Banata– fitoterapija kao vid narodne medicine” aktuelna je tokom januara u Malom salonu Narodnog muzeja.

Ova izložba je završni deo projekta relizovanog uz podršku Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije. Tokom 2012. i 2013. godine sprovedena su istraživanja na terenu koji pokriva srednji Banat i prikupljene su najznačajnije lekovite biljne vrste. Prikupljen biljni materijal je determinisan i korišćen za izradu herbarijuma «Lekovito bilje srednjeg Banata».

RAZVOJ FITOTERAPIJE NA TERITORIJI SREDNJEG BANATA

Područje srednjeg Banata, locirano u porečju Begeja, Tise i Tamiša, sve do XVII veka bilo je manje-više jedna velika močvara. Rečna korita nisu bila regulisana, tako da je često, usled otapanja snega i jakih prolećnih i jesenjih padavina, dolazilo do plavljenja okolnog terena. Ovakav geomorfološki sklop, sa dosta baruština i ritova, predstavljao je pogodno tlo za nastanak i razvoj bolesti.

Zdravstvena kultura svih ljudi, pa i Srba u srednjem Banatu, usko je povezana sa klimatskim prilikama, ali i sa kulturom stanovanja, opštom, javnom i pojedinačnom higijenom. Ako se uzme u obzir da su ljudi živeli u zemunicama u kojima je, pogotovo u zimskim mesecima, boravila stoka, zatim loša higijena (ljudi se nisu mesecima kupali), stalne seobe i ratovi koji su za sobom ostavljali pustoš i glad – nije teško shvatiti zašto su epidemije poput kuge, kolere, difterije, tuberkuloze, šarlaha i tifusa, bile česta pojava.

Stanovništvo u gradu je koliko-toliko moglo da računa na lekarsku pomoć i uslugu bolnice koja je u Velikom Bečkereku osnovana još 1769. godine. Prvi lekari u selima pojavili su se tek krajem XIX veka. Tako je seosko stanovništvo bilo u daleko lošijem položaju, ne samo zbog nedostatka lekarskog kadra već i zbog slabih međuseoskih veza, kao i zbog slabe prosvećenosti stanovništva.

U takvim okolnostima, kroz vekove lišen stručne medicinske pomoći, prepušten samom sebi u borbi protiv raznih bolesti, narod je pribegavao svojoj narodnoj medicini i samoukim lekarima. Vekovno iskustvo vezano za narodnu medicinu prenosilo se s kolena na koleno, najčešće putem usmenog predanja. Koliko su strah od bolesti i borba za život uticali na razvo fitoterapije kod nas, svedoči i sama narodna medicinska terminologija kojom je obuhvaćeno preko 25.000 reči.

SREDNJI BANAT I FITOTERAPIJA DANAS

Danas je srednji Banat posredstvom antropogenih faktora u velikoj meri kultivisan. Biljni svet se izmenio razvojem poljoprivredne kulture, naročito tokom prve polovine XIX veka. Velika prostranstva pokrivena samoniklom stepskom vegetacijom pretvorena su u obradive površine nakon preoravanja pašnjaka i krčenja šuma. Tako su nasatala polja obrasla belim žitaricama, kukuruzom, industrijskim biljem i drugim kulturnim biljkama...