Kolonizacija Banata posle Prvog svetskog rata

Ekipa dopisništva RTS iz Zrenjanina realizovala je jednu od epizoda serije „Trag“ pod naslovom „Kolonizacija Banata posle Prvog svetskog rata“.

– Priča o kolonizaciji nakon Prvog svetskog rata je do sada više puta obrađivana u medijima, a postoji dosta knjiga, publikacija i naučnih radova. Ideja ove emisije je bila da se više osvrnemo na agrarnu reformu, dakle kako je dobrovoljcima Velikog rata, kolonistima, autokolonistima i optantima dodeljivano zemljište, kako su se novi stanovnici navikavali na rad u poljoprivredi kao i primenom prvih odredaba Zakona o agrarnoj reformi. Osim podele zemlje učesnicima rata bio je to i početak stvaranja novih naselja na prostoru srednjeg Banata, jer je praktično na ledini sagrađeno četiri sela, dok su tri proširena – kaže autor emisije Mile Novaković.

autor emisije Mile Novaković -novinar RTS

Ideju da obradi ovu temu Novaković je dobio ranije, istraživajući drugu kolonizaciju, onu nakon Drugog svetskog rata. Tokom poslednjih stotinjak godina desile su se tri promene vlasništva nad zemljištem, agrarna reforma i kolonizacija nakon Prvog svetskog rata, agrarna reforma, kolonizacija, konfiskacija i nacionalizacija nakon Drugog svetskog rata, te od 1990. godine naovamo svojinska transformacija u vidu privatizacija kao i restitucije – objašnjava Novaković.

Tokom gotovo tromesečnog istraživanja, prikupljanja građe i snimanja svedočanstava nailazilo se na retke i interesantne dokumente. Jedan od takvih detalja koje Novaković ističe su i dokumenti izdati u Upravi u Petrovgradu. Njima su rešavana pitanja o agrarnoj reformi u Kraljevini SHS i Jugoslaviji što je potrajalo i tokom Drugog svetskog rata, a pisani su na ćiriličnoj pisaćoj mašini. Zanimljivo, s obzirom da je tada ovde bila nemačka okupaciona vlast.

Autorovi sagovornici su istoričar Milan Micić, Miodrag Cvetić hroničar Aleksandrova, direktor Zrenjaninske Gimnazije Milan Radaković koji govori o Banatskom Karađorđevu i Milinko Đorđević i drugi. Đorđević je pripremio i obimnu knjigu o istoriji Stajićeva koja zbog nedostatka sredstava nikako da bude izdata. Ti istoričari i hroničari su se trudili i dalje se trude da prikupe i sačuvaju vredan materijal o naseljavanju sela. U emisiji se kao mesta sa najskorijim datumom osnivanja u Srbiji pominju Banatsko Karađorđevo, Aleksandrovo,Vojvoda Stepa, Stajićevo, Banatsko Višnjićevo. I deo Srpske Crnje ima kolonistički deo nazvan Vojvoda Bojović. Ta su sela planski uređena, sa osnovom četvorougaonog oblika.

Karađorđevački dobrovoljci

Emisiju kao autor potpisuje Mile Novaković, snimatelji su Milivoj Sarić i Dragan Živković dok je montažer Imre Jakabfalvi. Urednik je Ljubisav Aleksić. Trag je na programu RTS 1 u sredu 16. novembra s početkom u 14 časova.