Simbol "starog vremena" sa Trga Slobode koji je poslednji nestao

Simbol nekadašnjeg trga, ali i simbol „starog vremena“ u širem smislu – mermerno postolje i pet visokih jarbola za zastave, poslednje je uklonjeno prilikom poslednje rekonstrukcije Trga Slobode.

Bio je to neizbežan deo ikonografije svih značajnih gradskih događaja tokom šezdesetih i sedamdesetih godina prošlog veka, Impresivne državne i partijske zastave, duge više metara, podizane su na ove jarbole u periodu nakon obimne rekonstrukcije Trga slobode, 1964. godine.

Izgled Trga slobode pre rekonstrukcije 1964. godine

Tom rekonstrukcijom, dotadašnja veća zelena površina, sa spomenikom Žarku Zrenjaninu u središtu, pretvorena je u parking, a spomenik je premešten na sadašnju lokaciju. Umesto njega, izgrađena je čuvena „plava fontana“, a neposredno uz nju postavljen je pravilan šestostrani plato, popločan klinkerom, i na jednoj njegovoj strani postolje sa jarbolima. Da li je u pitanju bila tek koincidencija, ili neka druga namera, tek, ispod jarbola sa zastavama, odnosno ispod pomenutog šestostranog platoa, nalazila se centralna crpna stanica fekalne kanalizacije. U narednim godinama, ona će zadavati mnogo muka nadležnima, ali i građanima Zrenjanina, sve do nedavno, kada je počelo njeno konačno dislociranje sa Trga slobode.

Trg slobode nakon rekonstrukcije, sa fontanom i jarbolima za zastave

Izgled Trga slobode 1970. godine

Saobraćajnica, koja je do 1963. godine dijagonalno presecala trg i spajala ulice Narodnog fronta i Maršala Tita (danas Kralja Aleksandra I Karađorđevića), takođe je rekonstrukcijom ukinuta, a motorna vozila preusmerena su na obod trga, uz Rimokatoličku crkvu, i dalje, kroz sam centar grada. Iste godine izgrađen je i „Vodotoranj“, još jedan od simbola tadašnjeg „novog doba“ u Zrenjaninu. Zanimljivo je i da je raskrsnica neposredno ispred Gradske kuće jedna od prvih u gradu na kojoj su postavljeni semafori i oni su bili u funkciji sve do zatvaranja glavne ulice za saobraćaj motornih vozila, sredinom osamdesetih godina.

Predsednik SFRJ Josip Broz Tito u Zrenjaninu 1969. godine

Na fotografiji iz 1969. godine, kada je Zrenjanin posetio tadašnji predsednik SFRJ Josip Broz Tito, na jarbole na Trgu slobode postavljene su dve državne, jedna republička i dve partijske zastave. Zastave su podizane za sve državne praznike, datume vezane za istoriju Saveza komunista i njenog vođe, Broza, kao i za dan oslobođenja grada u Drugom svetskom ratu, koji se, gotovo pet decenija, slavio kao jedini gradski praznik.

Jarboli sa zastavama našli su se u prvom planu čak i na fotografiji na naslovnoj strani monografije „Zrenjanin“, izdate 1974. godine. Nije teško naslutiti značaj tih simbola u to vreme i povezati ih sa najmonumentalnijom zgradom u pozadini fotografije, Gradskom kućom, pored čijeg glavnog ulaza, zanimljivo, stoje dve velike saksije sa – palmama…

Naslovna strana monografije „Zrenjanin“, 1974. godine

Teško je setiti se kada su jarboli poslednji put bili u funkciji, odnosno kada su se na njima vijorile neke zastave. Mehanizam i sistem kablova za njihovo podizanje odavno su u kvaru i niko se time nije bavio najmanje trideset godina. Zub vremena učinio je svoje, pa su jarboli u znatnoj meri zarđali, mermerno postolje devastirano, a stubovi su korišćeni isključivo u svrhu postavljanja reklamnih panoa, najava različitih manifestacija i uoči svake Nove godine – iste prigodne svetleće čestitke, na kojoj se samo menjala cifra, već u zavisnosti koju godinu dočekujemo.

Godinama su jarboli bili uglavnom u funkciji marketinga…

… ili novogodišnjeg čestitanja – Srećna Nova 2007. godina

Uklanjanje poslednje novogodišnje čestitke, za Srećnu Novu 2015. godinu

Nema, dakle, više na Trgu slobode nijednog traga prethodne velike rekonstrukcije, iz 1964. godine. Nakon zatvaranja parkinga, uklanjanja fontane, postavljanja spomenika Kralju Petru, sada su nestale i obodne saobraćajnice, a prepoznatljivu žutu opeku polako menja granitna podloga. Nažalost, nestalo je i svo drveće sa trga, sađeno u različitim intervalima, ali na osnovu plana novog izgleda ovog centralnog gradskog platoa, trebalo bi da ga bude još više nego do sada. I da ceo trg poprimi zaista reprezentativan karakter, uz praćenje tendencija prisutnih u svetskoj prostornoj arhitekturi – što više slobodnih pešačkih površina, uz naglašavanje monumentalnosti prostora i isticanje vrednih fasada oko trga, a Zrenjanin tu, zaista, ima šta da pokaže.