Organska proizvodnja je nekada bila jedini način proizvodnje hrane

Organska proizvodnja je razvijena u 179 zemalja. Zauzima 50,9 miliona hektara u svetu. Za razliku od mnogih razvijenih zemalja, u Srbiji je ovaj način proizvodnje hrane tek u začetku. Kod nas je organska poljoprivreda zastupljena na manje od jedan odsto ukupno obradivih površina, iako potencijala ima za mnogo više. Jedan od zadataka koji je resorni ministar istakao u narednom periodu jeste i povećanje obima organske proizvodnje u Srbiji. Naučna istraživanja koja se sprovode u svetu, imaju za cilj da se povećaju i prinosti u organskoj poljoprivredi.

Koncept organske proizvodnje javio se početkom prošlog veka u Evropi i SAD-u.

“Začetnici pokreta organske poljoprivrede bili su proizvođači koji su primetili da u konvencionalnom sistemu proizvodnje, uz primenu tadašnje tehnologije, postoje određeni problemi. To su, pre svega, bili erozija zemljišta, smanjivanje prirodne proizvodne sposobnosti zemljišta, umanjivanje sorti biljaka… Konvencionalna poljoprivreda je počela sve više da liči na industrijsku proizvodnju koja podrazumeva uvođenje monokultura. Po njihovom shvatanju, krajnji rezultat je rast siromaštva u ruralnim područjima”, počinje priču Mirela Tomaš Simin, koja je sa koleginicom Danicom Glavaš Trbić autor rada “Istorijski razvoj organske proizvodnje“.

“Ovi proizvođači su shvatili da zdravlje nacije treba da se gradi na zdravoj poljoprivredi. Zalagali su se za to da zdrava poljoprivereda zavisi od dugoročne plodnosti zemljišta koju su prepoznavali kroz količinu humusa. Princip proizvodnje koji je tada nastao nazivali su „Humus farm“. On se odnosio na određene principe koje danas nazivamo održiva poljoprivredna proizvodnja. Prema nekim definicijama ovaj sistem proizvodnje je „svesno upravljanje zemljišnim reursima u cilju povećanja njegove plodnosti”. Cilj je da se izbegne prekomerno korišćenje prirodnih resursa“, dodaje naša sagovornica.

U davna vremena ljudi su proizvodili samo organsku hranu

Pojedini stručnjaci smatraju da je organska proizvodnja nastala pre više vekova, još u prvobitnoj ljudskoj zajednici. Da se odnosi na period sve do takozvane „zelene revolucije“ koja je donela preteranu upotrebu hemijskih inputa.

“Današnju organsku poljoprivredu od tradicionalne proizvodnje razlikuje namera poljoprivrednih proizvođača da uđu u ovaj sistem proizvodnje. U periodu kada hemijskih inputa nije bilo u meri u kojoj ih danas imamo, proizvođači su hranu proizvodili onako kako su mogli – u skladu sa uslovima koje su imali. Danas ulazak u organski sistem proizvodnje proističe iz odluke samih proizvođača u skladu sa njihovim vlastitim motivima”, kaže Tomaš Simin.

“Tokom perioda nastanka i razvoja organska proizvodnja je prolazila, a i danas prolazi kroz različite faze prihvatanja ovog sistema ne samo od strane primarnih proizvođača, već i celokupne zajednice. Razvoj organskog pokreta proteklih 80 godina sumira se u tri glavne faze: nastanak, razvoj i rast. Faza nastanka predstavlja period borbe i finansijskih teškoća za organsku proizvodnju jer se ona razvijala i stasavala u prilično neprijateljskom raspoloženju u kojem je dominirala konvencionalna proizvodnja. Dvadesetih godina prošlog veka organska proizvodnja suočava se sa hemijskim lobijem jer ona nije koristila hemijske inpute. Danas proizvođači organske hrane svakako koriste zaštitna sredstva koja se nalaze na dozvoljenoj listi proizvoda”, dodaje naša sagovornica.

Organska proizvodnja kao razvoj “zelene svesti”

Faza razvoja organske proizvodnje trajala je od sedamdesetih do dvedesetih godina prošlog veka.

“U ovoj fazi dolazi do razvoja „zelene svesti“. Pojavljuju se prve definicije šta je to zapravo ekološka poljoprivreda i koji su principi ove proizvodnje. U ovom preiodu organska proizvodnja je prihvaćena i u međunarodnim standardima. Tada su Švedska, Danaska i Nemačka uvele podsticaje proizvođačima organske hrane. Sledi donošenje zakonske regulative od strane Evropske zajednice. Osamdesetih godina 20. veka razvijaju se institucije koje predstvljaju infrastrukturu ovom sistemu proizvodnje. Organska poljoprivreda je 1981. ušla i u sistem visokog obrazovanja”, istakla je Tomaš Simin.

Nakon 90-ih godina prošlog veka, pa sve do danas, organska proizvodnja se nalazi u fazi rasta.

“Faza rasta je faza u kojoj se razvija svest među potrošačima. Danas je organska poljoprivreda razvijena u 179 zemalja. Zauzima 50,9 miliona hektara. Kod nas je organska proizvodnja još relativno u povoju. Prvo se devedesetih razvijao nevladin sektor, da bi 2009. godine bila osnovana nacionalna organizacija „Srbija organika“. Savremena organska poljoprivreda je u suštini povezana sa principima njenih pionira. Za razliku od konvencionalne organska proizvodnja se u naučnim krugovima prepoznaje tek poslednjih tridesetak godina. Sada se sprovode eksperimenti koji pokušavaju da pomognu proizvođačima da dostignu veće prinose poštujući sve principe organske proizvodnje. Oni, za sada, ne mogu da se porede sa prinosima u konvencionalnoj poljoprivredi, ali se u ovom segmentu beleži značajan napredak”, dodaje naša sagovornica.

Organska proizvodnja u Srbiji zauzima manje od jedan odsto oranica. Zadatak na kojem će resorno ministarsvo raditi u narednom periodu jeste da se taj procenat poveća, jer potencijala ima. A i korist bi na kraju trebalo da bude višestruka. Ne treba zaboraviti i da su subvencije za ovu vrstu proizvodnje 40 odsto veće od subvencija u konvencionalnoj proizvodnji. Što ne čudi ako se zna da su u organskoj proizvodnji prinosi, za sada, manji.