Istorija SPC u Zrenjaninu

Koliko u prošlost seže prisustvo i delovanje SPC na području današnjeg Zrenjanina, jedno je od osnovnih pitanja o kojem je govorio istoričar Slobodan Milin na tribini u Kulturnom centru.

Ovo predavanje logičan je nastavak na izuzetnu izložbu posvećenu istoj temi koja je otvorena u maju ove godine. Milin je kroz multimedijalno predavanje predstavio dokumente koji svedoče o delovanju Srpske pravoslavne crkve na području Banata još od  prve polovine 17. veka, a posebno se osvrnuo i na istorijat bogomolja građenih na ovom prodručju.  Prema njegovim rečima istorija SPC na ovim prostorima  seže mnogo ranije  jer su područje Banata Srbi naseljavali još u ranom Srednjem veku, a prvi opipljiviji dokazi su iz 15. veka i doba despota Stefana Lazarevića i Đurđa Brankovića.

Slobodan Milin

Uspenski i Vavedenski hramovi na čiji pomen nailazimo u Pećkom katastigu, popisu priložnika iz 1660. i 1666. godine, najverovatnije su podignuti na temeljima starih pravoslavnih bogomolja koje datiraju iz 15. veka. Zidanje današnjeg Uspenskog hrama počelo je 1744. i dovršeno je 1746. godine,  na mestu starog hrama. Crkveni toranj sa zvonikom podignut je 1758. godine, a o lepoti novosazidanog hrama, svedoči opis crkava u Temišvarskoj episkopiji iz 1758. godine, gde stoji da je Uspenska crkva u Velikom Bečkereku bila jedini hram u eparhiji pokriven crepom. Današnja crkva Vavedenja Presvete Bogorodice podignuta je 1777. godine na temeljima starijeg hrama koji je takođe bio posvećen prazniku Vavedenja. Manastir prepodobne Melanije Rimljanke zidan je nakon 1928. godine i  osveštan  1935. godine.

Opis Uspenskog hrama s inventarom sačuvan je u okviru Domovnog protokola iz 1746. godine najstarijeg sačuvanog dokumenta koji je prikazan  i na pomenutoj izložbi, a kojeg je Milin neizostavno pomenuo u svom predavanju.

Istorijska građa za period 1746 . – 1946. koju je Milin istraživao do sada je malo istraživana i obrađena  jer različitim vlastima koje su bile na ovim prostorima zaključno sa socijalističkom nije bilo u interesu da se crkva značajnije ističe.