Ugrožen arheološki lokalitet sa ostacima jedne od najstarijih crkava u Banatu

Na obali Tamiša kod Farkaždina, na humkastom uzvišenju nalaze se temelji crkve koja bi mogla biti jedna od nastarijih otkrivenih u srpskom delu Banata. Fluvijalnom erozijom humka je presečena, pa su sada u njenom profilu vidljivi temelji izgrađeni od naizmeničnih slojeva nabijene zemlje i opeke, kao i grobovi ukopani oko njih.

Na osnovu fragmenata keramike i nalaza novca, lokalitet bi mogao da se datuje u periodu od 11. do 13. veka, ali bi za preciznije podatke utemeljenja crkve bila neophodna sistematska arheološka istraživanja. Pretpostavlja se da su crkva i nekropola pripadale naselju koje se nalazilo u blizini. Sada je na tom prostoru obradivo zemljište, te se radom mehanizacije uništavaju nalazi koji bi mogli da daju više informacija o naselju koje se nekada nalazilo na važnom rečnom i kopnenom putu.
Ovaj nalaz jedinstven za Srednji Banat ima sličnosti sa ostacima crkvene građevine iz istog perioda, koja se od 2004. godine istražuje u blizini Pančeva.
Lokalitet poznat pod nazivom Mačićev barjak kod Farkaždina evidentiran  je 1973. godine  prilikom rekognosciranja koje je obavio Pokrajinski Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Novog Sada, kada temelji još nisu bili ugroženi. Erozijom reke, ali i mehaničkom obradom njive, mnogi grobovi na vrhu ove humke su oštećeni. Od tada su lokalitet u nekoliko navrata obilazili arheolozi Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Zrenjanina, a ove jeseni je konstatovano da bi erozija zemljišta mogla za dve godine da potpuno devastira ovaj jedinstveni nalaz temelja hrišćanske crkve u Srednjem Banatu.  

Izvor : Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanina       Autor : Marija Radosavljević Bešlin, arheolog