Da bi se vlast – i to oličena u svom tadašnjem vrhovnom predstavniku, doživotnom predsedniku Jugoslavije Josipu Brozu Titu – što više „približila“ narodu, 1952. godine izvršena je danas gotovo nezamisliva intervencija na balkonu zgrade, a Tito je tako postao jedini državnik zbog kog je Gradska kuća u Zrenjaninu pretrpela vidljive arhitektonske izmene.
Kako bi što više okupljenih građana sa svih strana Trga slobode moglo da vidi predsednika, koji je 11. maja te godine prvi put posetio Zrenjanin i tom prilikom otkrio spomenik Žarku Zrenjaninu na trgu, uklonjen je deo do tada ravne balkonske ograde, a balkon je dograđen i omeđen novom, polukružnom ogradom. Na fotografijama snimljenim tog dana, Josip Broz se sa balkona obraća građanima, a na drugoj je prikazan snimak trga sa istog balkona, i uzak koridor koji od Gradske kuće vodi do još neotkrivenog spomenika – put kojim je nešto kasnije predsednik prošao do centra trga.
Na fotografijama snimljenim tog majskog dana, Josip Broz se sa balkona obraća građanima, a na drugoj je prikazan snimak trga sa istog balkona, i uzak koridor koji od Gradske kuće vodi do još neotkrivenog spomenika – put kojim je nešto kasnije predsednik prošao do centra trga.
Trg slobode, neposredno pre otkrivanja spomenika Žarku Zrenjaninu, 11. maja 1952. godine
O izgledu balkona pre rekonstrukcije, najbolje svedoči jedna fotografija bočnog izgleda Gradske kuće iz perioda između dva rata. Takve vizure su znatno ređe korišćene kao motiv fotografija, jer je zgrada uglavnom predstavljana frontalno, sa trga.
Županijska zgrada sa ravnim balkonom, pred Drugi svetski rat
Županijska zgrada 1923. godine
Sa istog balkona Josip Broz Tito se obratio Zrenjanincima i 25. oktobra 1969. godine. Tada već nije bilo potrebe za bilo kakvim promenama, a predsednik je ovoga puta bio u društvu sa suprugom Jovankom, što je takođe zabeleženo na fotografijama. Ni spomenika koji je otkrio prilikom prethodne posete više nije bilo na Trgu slobode, jer je pet godina ranije, zbog rekonstrukcije trga, premešten na sadašnju lokaciju. Nije poznato kako je ta činjenica objašnjena Titu, baš kao što mnogima i danas nije baš najjasnije otkud spomenik Kralju Petru na Trgu slobode, a spomenik komunisti i revolucionaru Žarku Zrenjaninu u ulici – Kralja Petra.
Tito na balkonu Gradske kuće, 25. oktobra 1969. godine
Balkon je pretrpeo i drugu izmenu, kada je dograđeni deo „zasečen“ i delimično poravnat, kako bi se na njega postavila spomen-ploča posvećena oslobođenju grada u Prvom svetskom ratu, odnosno pukovniku Dragutinu Ristiću – Brigadiru. Treća i poslednja intervencija, kojom mu je „vraćen“ izgled iz 1952. godine i kakav izgleda i danas, učinjena je prilikom obnove fasade zgrade 2003. godine.
Balkon „zasečen“ spomen-pločom posvećenom Brigadiru Ristiću
Rekonstrukcija fasade 2003. godine i vraćanje oblika balkona u prethodno stanje
Dograđeni balkon Gradske kuće ostao je svedočanstvo o jednoj (ne)uspešnoj arhitektonskoj zamisli, a šta je sve „preživeo“ u potonjem periodu možda najbolje svedoči jedna fotografija iz 2006. godine – oštećenja u vidu rupa od municije, ispaljene iz pištolja jednog veselog kuma prilikom svadbene svetkovine. Pukom srećom u tom incidentu nije bilo povređenih.
Oštećenja od metaka 2006. godine
U odnosu na ovaj bizaran događaj, sasvim bezazleno zvuči priča o tri puta premeštenoj spomen-ploči posvećenoj Brigadiru Ristiću, koja je sa balkonske ograde završila u holu zgrade u prizemlju, što će biti tema naredne priče, o verovatno najčuvenijem govoru sa balkona u istoriji Županijske zgrade / Gradske kuće…
U vremenu sadašnjem – balkon Gradske kuće
Prvi deo priče pročitajte OVDE; Drugi deo priče pročitajte OVDE; Treći deo priče pročitajte OVDE; Četvrti deo pročitajte OVDE; Peti deo priče pročitajte OVDE; Šesti deo priče pročitajte OVDE; Sedmi deo priče pročitajte OVDE; Osmi deo priče pročitajte OVDE
Tekst i fotografije: zrenjanin.rs/Miodrag Grubački
