Pošumljenost Grada Zrenjanina svega tri posto

U Vojvodini je pošumljenost najmanja u Evropi, svega 140.000 hektara ili 7 posto teritorije. Stručnjaci kažu da ovom delu Srbije nedostaje oko 170.000 hektara šuma. Nadležni kažu da je najveći problem što nedostaje zemljište koje bi moglo da se pošumi. Zrenjanin je sa oko 3 procenta šuma u grupi najmanje pošumljenih lokalnih samouprava u Vojvodini. U odseku za zaštitu i unapređenje životne sredine objašnjavaju da je zaštita životne sredine u gradu i naseljenim mestima prioritet i da je u poslednje dve godine uz podršku resornog ministarstva u ozelenjavanje uloženo više od 35 miliona dinara.

U kom procentu je Zrenjanin trenutno pošumljen, a koliko bi to trebalo da bude da bismo bili na nivou Evrope ili sveta?

Srednji Banat je najmanje pošumljena regija u Vojvodini, stoga težimo da novom sadnjom unapredimo životnu sredinu. Grad Zrenjanin je po površini koju zauzima najveći u AP Vojvoodini i drugi po veličini na teritoriji Republike Srbije. Prema istraživanjima procenat pošumljenosti na teritoriji grada Zrenjanina iznosio je oko 3%. Evropski standardi propisuju da optimalna površina pod šumom treba da bude 0,16 hektara po stanovniku. Prema ovom standardu i broju stanovnika, u Vojvodini bi 308 hiljada hektara trebalo da bude pod šumom. Ovaj standard trenutno nije zadovoljen.

Šta je najveći problem što u Zrenjaninu nema više šuma?

Proces podizanja zelenih površina podrazumeva brojne probleme i ograničenja, jedan od najznačajnijih jeste identifikacija adekvatnih katatstarskih parcela, što je i početni uslov bez kog projekat ne može biti realizovan. S obzirom na to da se raspoloživi prostor nalazi uz poljoprivredno zemljište, puteve (državne i opštinske), železničke pruge, vodoprivrednu infrastrukturu (kanali, regulacije, nasipi) i vodna tela (vodoakumulacije, jezera,bare), postavlja se pitanje vlasništva i nadležnosti za upravljanje predmetnom površinom.

Kada su u pitanju poljoprivredne površine u privatnom vlasništvu, neophodno je obezbediti saglasnost za promenu namene i obaviti otkup (uz odgovarajuću naknadu) ili pravednu zamenu zemljišta, uz prethodnu podelu parcela, preparcelaciju, komasaciju ili eksproprijaciju. Često ne postoje finansijska sredstva za ove aktivnosti, uz odbojan stav privatnih zemljovlasnika.

Ko najčešće i na koji način devastira šume u Zrenjaninu?

U poslednjih nekoliko godina klimatske promene u velikoj meri su doprinele devastiranju podignutih zelenih površina. Proces degradacije zemljišta, koji je naročito izražen na poljoprivrednom zemljištu, zahteva ozbiljniji pristup i usaglašenost više zakonodavnih obrazaca i sve sa istim ciljem – smanjenje intenziteta eolske erozije (erozija vetrom) i degradacije zemljišta, uz povećanje plodnosti i produkcije biomase, kao i stepena pošumljenosti. Podizanje zelenih površina, takođe, podrazumeva i adekvatnu negu i brigu.

Ozelenjavanje Zrenjanina

Na koji način lokalna samouprava pokušava da reši problem male pošumljenosti?

Zaštita životne sredine je jedan od prioriteta grada Zrenjanina i Program “Zeleni Zrenjanin” ukazuje na opredeljenost lokalne samouprave da unapređuje ekološko okruženje i da na odgovoran način pristupa lokalnom zelenom razvoju. Uz podršku republičkih i pokrajinskih institucija, fondacija, organizacija i društveno-odgovornih kompanija, na teritoriji grada Zrenjanina je u poslednje 2 godine zasađeno više od 30.000 novih stabala, te intenzivno radimo na povećanju procenta pošumljenosti. Podignute su nove i rekonstruisane postojeće javne zelene površine i zasađeni vetrozaštitni pojasevi u nekim od naseljenih mesta. Konstituisan je i Zeleni savet grada Zrenjanina – savetodavno telo u službi održivog lokalnog ekološkog razvoja.

Koje su sve akcije u toku, a koje u planu da se sprovedu u narednom periodu kako bi se povećale površine pod šumama u Zrenjaninu?

Ovu godinu smo započeli prolećnom sadnjom 1.000 sadnica Crvenog hrasta, u okviru akcije “Jedna karta – jedno drvo“, koja je imala za cilj da se za svaku prodatu kartu na “Serbia Open” turniru posadi jedno drvo u gradovima širom Srbije. Crveni hrast je posađen u naseljenim mestima na teritoriji grada Zrenjanina, pretežno formirajući vetrozaštitne pojaseve.

Zrenjanin je drugi grad u kom je, u Karađorđevom parku, zasađeno više od 75 stabala obezbeđenih u akciji “DDOR osiguranja” pod nazivom „Za šumu u tvom kraju“, najavljenu i započetu povodom prošlogodišnjeg Beogradskog sajma automobila.

U Zrenjaninu je potpisan i memorandum o saradnji u okviru projekta “Trka za šume”, koji ima za cilj jesenju sadnju 2.000 sadnica na teritoriji grada Zrenjanina, uz podršku Fondacije “Ana i Vlade Divac”, kompanije “Šnajder elektrik” i “Vojvodinašuma”.

Uz podršku Ministarstva zaštite životne sredine, projekat “Rekonstrukcije zelenila u Karađorđevom parku” je započet u novembru prošle godine kada je zasađeno 98 sadnica lišćara i četinara, a na jesen realizovaće se druga faza ovog projekta, u okviru kog će biti zasađeno još 124 nove sadnice.

Šta, između ostalog, podrazumeva projekat “Trka za šume”?

Projekat „Trka za šume“ ima za cilj da se tokom naredene 4 godine, uz pomoć društveno odgovornih kompanija i podršku trkača, posadi što veći broj novih stabala širom Srbije, te je kroz isti obezbeđeno 2.000 kvalitetnih sadnica šumskih i ukrasnih vrsta drveća, koje će na jesen biti zasađene na teritoriji grada Zrenjanina.

Koliko novca se na godišnjem nivou ulaže u pošumljavanje Zrenjanina?

Veliki broj kapitalnih zelenih projekata, koje realizujemo, dokaz su naše posvećenosti zaštiti životne sredine, čemu u prilog govori i povećanje sredstava Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine iz godine u godinu. Uz podršku Ministarstva zaštite životne sredine u poslednje dve godine je u ozelenjavanje uloženo preko 35 miliona dinara.

Značaj šuma

Zašto je važno povećati površine pod šumama i koje površine je moguće koristiti za tu namenu?

Povećanje površina pod šumama utiče na poboljšanje kvaliteta vazduha, biodiverziteta, kao i na smanjenje štetnog uticaja vetra, koji je tipičan za ovo podneblje. S obzirom da je poljoprivredna proizvodnja najzastupljenija privredna grana na teritoriji grada Zrenjanina, površina pod šumom bi se mogla povećati na račun poljoprivrednog zemljišta slabijeg boniteta, ako je kroz osnove utvrđeno da će se racionalnije koristiti ako se pošumi.

Takođe, podizanjem zaštitnih imisionih šuma u graničnim zonama industrijskih postrojenja i duž saobraćajnica moguće je podići zaštitne pojaseve, u skladu sa izrađenim projektom o vetrozaštitnim pojasevima. Zaštitni pojasevi predstavljaju element šumske vegetacije, koji utiče na unapređenje stanja životne sredine i smanjenje rizika od hazardnih pojava i procesa koji utiču na degradaciju zemljišnog prostora. Njihova funkcija posebno je značajna u oblastima sa dominantnom poljoprivrednom proizvodnjom, gde je uglavnom nedovoljno zastupljena visoka vegetacija, te usled eolske erozije dolazi do gubitka plodnosti zemljišta i povećanja rizika od zagađenja i klimatskih ekstrema.

Pored ovoga, zaštitni pojasevi imaju i multifunkcionalnu vrednost koja se, pre svega, ogleda kroz unapređenje i zaštitu biodiverziteta, povezivanje ruralnih i urbanih oblasti i zaštitu vodnog zemljišta. Na svako povećanje broja krošnji u gradovima, prizemni ozon se smanjuje. Takođe, je dokazano da drveće uklanja ugljen-dioksid iz vazduha tako što ga apsorbuje i skladišti u svojim stablima, granama i lišću. Sadnja drveća ostaje jedan od najisplativijih načina uklanjanja ugljen-dioksida iz atmosfere.

Postoji li neki cilj kada bi i na koji način Zrenjanin mogao da dostigne nivo pošumljenosti Evrope i sveta?

U cilju povećanja pošumljenosti teritorije Republike Srbije Ministarstvo zaštite životne sredine raspisuje konkurse za dodelu sredstava, u skladu sa uslovima utvrđenim Uredbom o bližim uslovima koje moraju da ispunjavaju korisnici sredstava, uslovima i načinu raspodele sredstava, kriterijumima i merilima za ocenjivanje zahteva za raspodelu sredstava, načinu praćenja korišćenja sredstava i ugovorenih prava i obaveza, kao i drugim pitanjima od značaja za dodeljivanje i korišćenje sredstava. Sredstva se dodeljuju za nabavku sadnica i izvođenje radova za pošumljavanje zemljišta autohtonim vrstama drveća i žbunja, na zemljištu u javnoj svojini na teritoriji jedinica lokalne samouprave, kao i gradskih opština.

Lokalna samouprava radi na obezbeđivanju adekvatnog pristupa u pripremi planske i tehničke dokumentacije sa aktivnim učešćem sektora poljoprivrede, šumarstva, vodoprivrede, putne i železničke infrastrukture, energetike, i zaštite životne sredine. Prema Regionalnom prostornom planu AP Vojvodine predviđeno je povećanje površine pod šumama u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini na 14,3%, sa sadašnjih 6,7%, odnosno 6,37% (prema podacima JP „Vojvodinašume“).

Zelene investicije lokalne samouprave su šansa za razvoj, modernizaciju tehnologija, identifikaciju aktivnosti i mera, koje je potrebno preduzeti za uspostavljanje novih i boljih mogućnosti u korist životne sredine. Za ispunjenje zajedničkih „zelenih“ ciljeva važan je doprinos svih građana, privrede, stručne javnosti, nauke i inovacija, jer jedino udruženim naporima i zajedničkim radom može se osigurati zdrava životna sredina, za dobrobit sadašnjih i budućih generacija.