Palata Srpske Zadružne banke (Dom sindikata)

Zgrada je izgrađena na šipovima, jer se ranije na tom prostoru nalazilo korito rukavca Begeja. Ne zna se ko ju je podigao ali se zna da je u jednom periodu u 19. veku, bila u vlasništvu dr Pavla Demka. U 19. veku u zgradi se nalazio hotel „Pešta”, a u hotelskoj sobi broj 6, 1872. godine počeo je sa radom prvi nedeljni list „Torontal”.

Rekonstrukcija 1920. godine

Zgrada je rekonstruisana u akademskom maniru po projektu jedanog od najznačajnijih srpskih arhitekata – Dragiše Brašovana, u periodu dok je radio kao gradski arhitekta u Velikom Bečkereku (1919-1920). Nakon završenih radova na rekonstrukciji, u zgradi je počela sa radom Srpska zadružna banka.

Zgrada je nakon rekonstrukcije dobila potpuno drugačiju fasadu i enterijer. Pored raskošne fasade, koja obiluje dekorativnom plastikom iz repertoara klasicizma (pilastri sa kanelurama i jonskim kapitelima, arhitravne natprozorske grede sa dentikulama, girlande, glave merkura sa rogovima izobilja, akantusovo lišće, centralni trougaoni timpanon na rizalitu), zgrada ima raskošno obrađen enterijer prizemlja; glavni ulazni hodnik i dve šalter sale koje se nalaze u prostorijama prizemlja okrenutim ka Ulici kralja Petra.

Skoro celokupnu površinu zida jedne prostorije, zauzela je zidna slika sa alegorijskom predstavom „Bogatstvo Jugoslavije”, ruskog slikara imigranta – Aleksandra Lažečnikova iz 1921. godine.

Dragiša Brašovan je pored angažmana na rekonstrukciji ove građevine, radio i na rekonstrukciji stambene kuće ondašnjeg Velikog župana Torontalske županije – dr Slavka Županskog, (Ul. Svetosavska br.4) i enterijera Pozorišta. Izvedeni projekti su mu Sokolski dom (Ul. Obala Sonje Marinković br.1/2) i vila dr Zoltana Perišića na obali Begeja, koja je porušena šezdesetih godina 20. veka.

ENTERIJER

Literatura:
Dokumentacija Zavoda za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin.
А. Stаnојlоvić, Pеtrоvgrаd, Pеtrоvgrаd 1938
J. Knežević, Ruska umetnost u srednjem Banatu, Zrenjanin 1995

izvor: www.zrenjaninheritage.com