Obeležava se 101. godišnjica od osnivanja prvog Srpskog narodnog odbora

Poslednjeg dana oktobra 1918. godine, na Svetog Luku, osnovan je u tadašnjem Velikom Bečkereku Srpski narodni odbor, sa zadatkom da pripremi dolazak oslobodilačke srpske vojske i preuzme vlast u gradu nakon Prvog svetskog rata.

Sastavljen od naših najumnijih sugrađana tog vremena, Srpski narodni odbor bio je prvo takvo telo osnovano na teritoriji Vojvodine, tada još na teritoriji Austrougarske monarhije, a imalo je izuzetnu istorijsku ulogu, ne samo u poslednjim danima Velikog rata, već i u onim događajima koji su potom usledili, sve do prisajedinjenja Vojvodine Kraljevini Srbiji i stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno Kraljevine Jugoslavije.

Obeležavajući ovaj značajan datum, ne samo za grad Zrenjanin, danas su se u porti hrama Uspenja Presvete Bogorodice okupili predstavnici Grada Zrenjanina, Srednjebanatskog upravnog okruga, organizacija i udruženja građana, potomci dr Slavka Županskog, sveštenici Srpske pravoslavne crkve, profesori i učenici Zrenjaninske gimnazije, koji su prisustvovali svečanosti pred mestom gde je pre sto jedne godine održana osnivačka sednica Srpskog narodnog odbora – zgradom Srpske pravoslavne crkvene opštine.

Nakon svečane liturgije u hramu, položeni su venci na spomen-ploče osnivačima Srpskog narodnog odbora i dr Slavku Županskom, vođi narodnog pokreta Srba u to vreme i jednom od osnivača Srpskog narodnog odbora. Prigodnim obraćanjima u porti hrama i ispred kuće dr Županskog evocirane su uspomene na taj period, njegove protagoniste i istaknut je značaj događaja od 31. oktobra 1918. godine. Vence su položili predstavnici Srednjebanatskog upravnog okruga, Grada Zrenjanina, Srpskog narodnog pokreta “Svetozar Miletić”, organizacije “Svetosavlje”, Društva prijatelja Matice srpske u Zrenjaninu i gradskog odbora Srpske napredne stranke. U ime Grada Zrenjanina to su učinili gradonačelnik Čedomir Janjić, zamenik gradonačelnika Saša Santovac i zamenica predsednika Skupštine grada Ljuba Travica.

Prisutnima su se obratili publicista i predsednik Društva prijatelja Matice srpske u Zrenjaninu Milan Bjelogrlić – Beli i istoričar Slobodan Milin. Bjelogrlić se osvrnuo na istorijski trenutak u kom je formiran prvi Srpski narodni odbor, ukazavši da je srpski narod, vekovima unazad, iako najbrojniji, živeo u tuđim državama i bio izložen stalnim pritiscima, primoran da se žestoko bori za opstanak i oslobodilačke ciljeve.
– San o ujedinjenju sa Srbijom bio je na ovim prostorima takođe dugog veka. To vreme zahtevalo je heroje i ovaj grad je iznedrio takve ljude, koji su 1918. godine na ovom mestu formirali Srpski narodni odbor. Banatski Srbi su žestoko znali da se suprotstave pritiscima i nedaćama. Prvi su i podigli ustanak protiv tada najmoćnije Otomanske imperije 1594. godine i s tom tradicijom i tim glasom odgovarali su u svakom trenutku moćno, sredstvima i načinom koji se u to vreme zahtevao. Sabrali su se učeni ljudi i pred kraj Prvog svetskog rata, nacionalno duboko svesni, i spremni da odgovore datom trenutku – istakao je Bjelogrlić i dodao da se danas ne okupljamo samo iz svečarskih razloga, već i zbog aktuelnih zbivanja na široj političkoj sceni, jer su namere razgradnje srpskog državnog prostora aktuelne i danas.

Istoričar Slobodan Milin podsetio je na dr Slavka Županskog i pročitao odlomke iz njegovih zapisa o događajima iz oktobra i novembra 1918. godine.

Ispred kuće u kojoj je živeo dr Slavko Županski prisutnima se obratio predsednik SNP “Svetozar Miletić” Milan Zečar, a prisustvovali su i potomci dr Županskog. Po prvi put domaćin okupljanja u kući bio je Narodni muzej Zrenjanin, jer je u prethodnom periodu Grad Zrenjanin otkupio kuću s namerom da ona bude depadans Narodnog muzeja. S obzirom da predstoji uređenje i samog enterijera kuće i Svetosavske ulice, kao dela starog jezgra grada, nagovešteno je da bi kuća uskoro mogla biti i dostupna posetiocima. Predstavnicima Narodnog muzeja danas je istoričar Borislav Novaković poklonio dve slike, nastale tokom prošlogodišnjeg obeležavanja stogodišnjice od oslobođenja u Prvom svetskom ratu, kao deo buduće postavke u domu dr Slavka Županskog.