Obala princeze Jelene je uvek bila pretežno trgovačka ulica

U svakom gradu postoje kvartovi koji važe za elitnije i one manje elitne. Osim lokacije, za dobijanje ovih epiteta i te kako su zaslužni i objekti koji se u njima nalaze. Pa su tako u ranija vremena za ona poželjnija mesta za život u gradu smatrani delovi u kojima se trguje, kroz koje prolazi saobraćaj, koji imaju bolju infrastrukturu. Među njima je nekada bila i ulica Obala princeze Jelene, današnja Obala Sonje Marinković. Šta je za ovu ulicu zajedničko sada i pre više od 100 godina i koliko se ona promenila kroz vreme pitali smo Aleksandra Radlovačkog, istoričara.

Na starim reklamama nekadašnjih privrednika u Velikom Bečkereku često se kao adresa mogla naći ulica Obala princeze Jelene. U njoj su se nalazili trgovci, ugostitelji, ali i pristanište.

“Princeza Jelena Karađorđević (1884-1962) bila je najstarije dete Petra I Karađorđevića i crnogorske princeze Zorke Petrović. Bila je udata za Ivana Konstantinoviča Romanova, ruskog kneza iz vladarske porodice Romanov. Nakon što joj je suprug ubijen od strane boljševika, Jelena odlazi u Nicu gde ostaje do kraja života”, objašnjava Aleksandar Radlovački, istoričar.

“Ulica je skoro u potpunosti zadržala nekadašnji izgled. Nekada se u njoj nalazilo pristanište, tako da je bilo veoma živo. Kasnije je podignuta zgrada Kapetanije. Bila je pretežno trgovačka ulica, u kojoj su podigli kuće trgovci Johan Štagelšmit i Štefan Šmit. Karl Holander je ovde imao fabriku bombona, čokolada i keksa „Ambrozija“. Tuda je od 1898. do 1932. godine prolazio i voz uskog koloseka za Žombolj, odnosno kasnije Radojevo, popularni „ćira”, dodaje naš sagovornik.

I obala princeze Jelene i Obala Sonje Marinković poznate su po trgovinama  

Kao i mnoge ulice i ova je kroz istoriju više puta menjala svoj naziv.

“Prvobitno je nosila naziv Untere Begazeile (Donji begejski red), da bi uvođenjem službenih naziva 1879. godina dobila naziv Gizella part (Gizelina obala), po kćerki cara Franca Jozefa. Ulica je nosila ime po princezi Jeleni od 1919. do 1941. godine, a zatim ponovo od 1944. do 1948. godine. Za vreme okupacije 1941-1944. godine nacisti joj vraćaju prvobitni narodni naziv (Untere Begazeile), a 1948. komunističke vlasti ukidaju naziv po pripadnici kraljevske porodice Karađorđević kao nepodoban u novom društvenom uređenju. Od 1948. godine nosi naziv po narodnom heroju Sonji Marinković. Ovde vidimo zanimljivu činjenicu da je ova obala u različitim režimima uvek nosila ime po nekoj ženi”, objašnjava Radlovački.

“Kao što sam spomenuo, nekada se ovde nalazilo pristanište zbog čega je u ovoj ulici bila prisutna trgovina. Takav je slučaj i danas. Međutim, objekti koji se nalaze na Obali Sonje Marinković zahtevaju obnovu, jer prema mišljenju stručnjaka iz ovdašnjeg Zavoda za zaštitu spomenika kulture ova ulica predstavlja ambijentalnu celinu koja prethodi Trgu Slobode”, zaključuje na kraju razgovora naš sagovornik.