Zimska rezidba i zaštita voćaka od prolećnih mrazeva najvažniji zadaci voćara

Prijatne temperature i lepe dane mnogi voćari koriste da obiđu svoje zasade i urade jedan od važnijih poslova tokom zime – orezivanje voćaka. Zimska rezidba može da se radi dok su voćke u fazi mirovanja tj. od kada lišće opadne do ponovnog kretanja vegetacije. Proizvođači ovaj posao obično obavljaju krajem zime, jer tada znaju koliki je tačan potencijal rodnosti voćaka. O tome zašto je zimsko orezivanje važno i na koji način voćke mogu da se zaštite od eventualnih prolećnih mrazeva razgovarali smo sa Majom Martinov, masterom voćarstva iz Poljoprivredne stručne službe Zrenjanin.

Kako u ovom periodu  pojava visokih temperatura deluje na voćke ?

Otpornost voćaka na kolebanje zimskih temperatura zavisi prvenstveno od toga da li se voćke nalaze u dubokom tj. fiziološkom mirovanju ili u prinudnom mirovanju. Trenutno se većina voćnih vrsta nalazi u fazi kada su svi fiziološki procesi u njima svedeni na minimum. U toj fazi voćke su najotpornije na temperaturna kolebanja, pa se ne očekuju bitnija oštećenja. Međutim, problem može da nastane ako period visokih dnevnih temperatura iznad 10 stepeni potraje, jer su noći kraće i nema vremena da se zemljište rashladi. To može da isprovocira kretanje vegetacije, pa pojava mrazeva može dovesti do jačih oštećenja pupoljaka.

U našim agroekološkim uslovima, za normalno cvetanje i plodonošenje, voćke bi trebalo da budu jedno izvesno vreme izložene dejstvu relativno niskih temperatura, ispod 5⁰ C. Taj period kod badema, kajsije, trešnje i višnje traje 15-30 dana. Dok kod jabuke, breskve i većine sorti krušaka period zimskog mirovanja treba da traje oko 45–60 dana.

Ono što se dešava poslednjih godina jeste da su zime blage, pa je taj period potrebnih niskih temperatura skraćen. To početkom proleća dovodi do osipanja cvetnih pupoljaka, slabog zametanja ali i jačeg opadanja plodova.

Kajsije i breskve najosetljivije na niske temperature

Koliko su voćne vrste otporne na niske zimske temperature?

Različite vrste voćaka različito su otporne na niske zimske temperature. Tako  jabuke mogu da izdrže do 35 stepeni ispod nule, kruške oko minus 25, višnja između 15 i 20 stepeni ispod nule, dok orah izdržava temperature i do minus 29. Za razliku od ovih voćnih vrsta osetljivost kajsije i breskve je znatno veća. Zato trenutni mrazevi mogu da naprave i trajna oštećenja, a to znači da pored pupoljaka mogu da stradaju i drvenasti delovi biljke. U tom slučaju regeneracija takvih biljaka traje i više godina.

Ovakve razlike u otpornosti prvenstveno su određene samim genotipom odnosno naslednom osnovom koju svaka voćna vrsta nosi. Pored toga bitan je i faktor adaptacije sorti na uslove sredine u kojima se gaji.

Orezivanje voćaka

U ovom trenutku jedan od najaktuelnijih poslova u voćnjacima jeste rezidba. Kakva je preporuka proizvođačima što se tiče vremena i načina izvođenja?

Zimska rezidba voćaka predstavlja važnu pomotehničku meru koja se može izvoditi tokom celog perioda mirovanja biljaka. Dobrom rezidbom prvenstveno treba obezbediti umerenu bujnost i dobru osvetljenost krune. Na taj način pravilnim formiranjem uzgojnog oblika omogućava se formiranje krupnijih plodova, njihov ujednačen porast i sazrevanje, kao i bolji efekat primenjene zaštite od najznačajnijih bolesti i štetočina.

Najsigurniji način za utvrđivanje potencijalne rodnosti voćaka na osnovu koje će se odrediti intenzitet rezidbe jeste laboratorijska analiza pupoljaka. Analiza se vrši uzimanjem određenog broja rodnih grančica iz voćnjaka, a zatim se vrši presecanje pupoljaka i posmatranje njihovih rodnih elemenata pod mikroskopom. Ukoliko je procenat izmrzavanja veći rezidba treba da bude blaža kako bi se sačuvao što veći broj rodnih pupoljaka i potencijalan rod.

Sa rezidbom jabučastih voćnih vrsta može se otpočeti i tokom decembra. Međutim, rezidbu koštičavih voćnih vrsta s obzirom na veću osetljivost trebalo bi odložiti što kasnije jer to odlaže cvetanje i mogućnost izmrzavanja od kasnih prolećnih mrazeva.

U svhu postizanja redovne rodnosti, rezidbom je neophodno izvršiti i obnavljanje rodnog drveta. To se postiže zamenom odnosno uklanjanjem 30 posto starijih i izrođenih grana. Na taj način se voćke podstiču na nov vegetativni porast.

Zaštita voćaka od mrazeva

Koje mere proizvođači mogu da primene u cilju sprečavanja eventualnih oštećenja voćaka nastalih kolebanjem temperatura?

Treba naglasiti da sve agrotehničke i pomotehničke mere koje su proizvođači primenili prošle vegetacione sezone kao što su pravilna rezidba, đubrenje, navodnjavanje i adekvatna hemijska zaštita imaju uticaj na veću otpornost biljaka u ovoj godini. Ukoliko su biljke u dobrom „kondicionom^“ stanju onda se rizici oštećenja od niskih zimskih temperatura svode na minimum.

Najčešća direktna zaštita od poznih prolećnih mrazeva jeste primena mera zadimljavanja, orošavanja, preventivna primena biopreparata… Ovim merama posledice mraza znatno se mogu ublažiti, a temperature na tim površinama mogu se povećati za 2-3 stepena.