Iako razlike u temperaturi primećujemo još od 2013, u poslednje tri godine, kažu stručnjaci, značajne su promene u količini i rasporedu padavina i u ukupnoj sumi temperatura, piše RTS. Naročito je primetan poremećaj u odnosu na minimalne i maksimalne temperature, kao i povećan broj tzv. tropskih dana i noći. Ova jesen je najtoplija od 2021, a to svakako ima uticaja na poljoprivrednu proizvodnju, pre svega, na pojavu biljnih bolesti i štetočina u svim usevima i kulturama.
Posledice klimatskih promena su, između ostalog, povećanje temperature vazduha i poremećaji u količini i rasporedu padavina. Sve to, ističu stručnjaci, utiče na promene u izboru hibrida, vreme setve, kondiciju i stanje useva, na mere zaštite bilja, tačnije pojavu biljnih bolesti i štetočina i na kraju na kvalitet i kvantitet prinosa.
“Visoke temperatura tokom letnjih i jesenjih meseci utiču na intenzivnu pojavu insekata kao što su vaši, tripsi i cikade, koji imaju veliki broj generacija i skriven način života, te ih je kao takve teško kontrolisati hemijskim merama suzbijanja”, kaže za RTS Snežana Parađenović iz Poljoprivredne stručne službe Zrenjanin.
Zato je, objašnjava, važna pravilna i tačna identifikacija uzročnika, koja se mora zasnivati na kontinuiranim vizuelnim pregledima, a na osnovu kojih se preduzimaju adekvatne mere shodno prisutnim štetočinama, fazama razvoja insekata i same biljke. Izbor insekticida je izuzetno bitan zbog faze sazrevanja i poštovanja karence.
Vremenske prilike koje imamo poslednjih godina negativno utiču na proizvodnju hrane.
“Pljuskovite kiše tj. obilne padavine u kratkom vremenskom periodu, prvo utiču na nemogućnost sprovođenja operacija na parceli, a na biljkama izazivaju oštećenja lisne mase i utiču na povećan broj sati vlaženja lista što utiče na pojavu bolesti tipa plamenjače, truleži. S druge strane, periodi suvog vremena iznuruju biljke, slabe im kondiciju, blokiraju dostupnost mikro i makro elemenata, kao i njihovu pokretljivost”, dodaje.
Uticaj vremenskih prilika na ratarske useve
U ratarskoj proizvodnji u Srednjem Banatu dominira proizvodnja kukuruza.
“Proizvođači su poslednjih godina primorani da seju hibride kraće vegetacije, pa se najčešće koriste hibridi iz FAO grupa između 300 i 450. Kasnije FAO grupe 500, 600, koje su pre 2021. bile prisutne na našem terenu, sada su vrlo retko zastupljene”, objašnjava Parađenović.
Uljana repica je, navodi, kultura koja polako zauzima sve veće površine u srednjobanatskom okrugu, jer se proizvodnja odvija u prvoj polovini godine koja je manje podložna temeraturnim skokovima i nedostatku padavina. A i otkupne cene odgovaraju proizvođačima.
“Setva je u ovoj godini obavljana uglavnom krajem avgusta i početkom septembra. Vremenski uslovi su uticali da imamo vrlo dobre sklopove. Možda čak i previše razvijen usev za ovaj period, jer u slučaju veće bujnosti, a pri pojavi jačih dugotrajnijih mrazeva tokom zimskog perioda može doći do propadanja upravo tih vrlo razvijenih useva. Prošle godine smo izbegli takvu pojavu zbog blage zime. Međutim, na usevima uljane repice smo imali intenzivnu pojavu insekata, a taj trend traje i dalje”, objašnjava.
Pored značajne pojave insekata uočava se vrlo visoka brojnost glodara koji su se zadržavali na kukuruzištima i suncokretištima.
“Zaoravanjem ovih žetvenih ostataka beležimo migracije glodara na površine pod lucerkom, uljanom repicom i strnim žitima. Suzbijanje glodara je u toku i verovatno će morati da se obavlja u više navrata”, kaže Parađenović.
Prenamnožavanju glodara doprinele su blage zime tj. nedostatak mraza, magle i zadržavanje žetvenih ostataka na parcelama.
Posledica nedostatka padavina u ovom periodu je i to što kasni setva strnih žita, tačnije, obavlja se dosta razvučeno.
“Na velikoj većini površina usev je posejan, ali slabije niče. Ponikle useve ugrožava pojava biljih vašiju i cikada, koje prelaze sa spontane flore oko parcela. Brojnost insekata je, ipak, manja nego 2022, jer su proizvođači, zbog lošeg prošlogodišnjeg iskustva, više zaoravali žetvene ostatke i suzbijali korove na strništima, čime su svakako doprineli smanjenju brojnosti”, navodi Parađenović.
Stanje povtrarskih useva
Tokom septembra i oktobra u Srbiji je aktivna i proizvodnja povrća.
“Na parcelama se nalaze šargarepa, peršun, paštrnak, celer, cvekla. Pored toga što je i ova proizvodnja ugrožena od glodara, koji naročito naseljavaju ovakve parcele jer se navodnjavaju, vremenski uslovi, pre svega, temperature doprinose intenzivnom rastu lisne mase i postojanju uslova za razvoj bolesti kao što su pepelnica i pegavost”, navodi.
U plasteničkoj proizvodnji još je prisutna proizvodnja paprike, novozasnovana proizvodnja španaća, salate.
“Zbog razlike između noćnih i dnevnih temperatura, koja iznosi i 20 stepeni, plastenici se noću zatvaraju, što prouzrokuje neprovetrenost, a to je preduslov za pojavu bolesti pepelnice lista paprike koja može prozrokovati defolijaciju biljaka. Na ostalim usevima primećujemo aktivnost vašiju, lisnih sovica, grinja kojima odgovaraju visoke temperature u plastenicima povećene, zbog visokih spoljnih temperature tokom dana”, objašnjava Parađenović.
Stanje voćarskih zasada
Voćni zasadi su još sa obilnom lisnom masom.
“Kod koštičavih vrsta (šljive) beležimo i početak kretanja nove vegetacij tj. stvaranje cvetnih pupoljaka. Ova pojava je inicirana upravo višim temperaturama koje podsećaju na proleće, te biljke nakon skupljenih suma temperature posle pauze nakon berbe ponovo pokreću biljne sokove odnosno počinju novu vegetaciju. Sve ovo može uticati na kasnije kretanje vegetacije na proleće i kasniju smanjenu rodnost. Pošto još ne opada lišće i jesenji tretmani bakarnim preparatima se ne preduzimaju, vreme primene je kad otpadne 80% lisne mase”, navodi Parađenović.
Analiza meteoroloških uslova u periodu septembar-oktobar za poslednje tri godine
Prema podacima prognozno izveštajne službe Zrenjanin najmanju količinu padavina, 51 l/m2, imali smo tokom 2021. Ovako niska količina padavina je bila raspređena na svega 9 kišnih dana, dok je 2022. ukupno palo 137,6 l/m2 u 16 kišnih dana, a tokom 2023. do sada imamo 116 l/m2 i 12 kišnih dana.
Podaci pokazuju da su u poslednje tri godine najtopliji septembar i oktobar upravo u ovoj godini.
Prosečna maksimalna temperatura za septembar 2023. iznosila je 29,4°C, a minimalna 11,8°C, dok je u oktobru prosečna maksimalna temperatura 22,8°C, a minimalna je 8°C. Imali smo dva dana sa tempaturama ispod nule i to do -1,5°C.
Septembar je tokom 2021. i 2022. imao sličnu prosečnu vrednost, ali je razlika između maksimalnih i minimalnih temperatura bila drugačija. Maksimalna za septembar 2021. bila je 25,6°C, a minimalna 8,7°C, dok je 2022. maksimalna bila 23,2°C, a minimalna 11,8°C.
Oktobar 2021. je bio mnogo hladniji, sa maksimumom od 16,9°C, a minimumom 3,6°C i sa 10 dana sa temperaturama u minusu do -5°C. Oktobar 2022. je, takođe, bio topao mesec sa 20,2°C, minimumom od 6,8°C i dva dana sa minusom do -2,08°C.
Izvor: RTS
.gif)
.gif)
