Zgrada Biskupskog ordinarijata

Kategorizacija: Spomenik kulture
Adresa: Trg slobode br.8
Katastarska parcela br. 4369 K.O. Zrenjanin
………………………………………………………………………………………….
Investitor: Rimokatolička crkva
Vreme gradnje: 1909. godina
Projektant: arh. Ištvan Bart (mađ. Barth István)
Stil: secesija
Restauratorski radovi: 2011. godine

Na Trgu slobode, iza Rimokatoličke katedrale, sagrađena je 1909. godine, po planovima temišvarskog arhitekte Ištvana Barta, Upravna zgrada Rimokatoličke crkvene opštine – danas sedište i rezidencija banatskog biskupa. U skladu sa namenom, objekat po oblikovanju unutrašnjeg prostora i svojom spoljašnjom dekoracijom, predstavlja jedan od najvrednijih primeraka secesije u arhitekturi Zrenjanina. Skladno izbalansiranim proporcijama i odnosima masa, zgrada odaje utisak monumentalnosti iako je smeštena u samom dnu parcele, iza crkve, i u odnosu na nju, daleko je manjih gabarita.

Fasada jednospratne zgrade rešena je asimetrično. Desna polovina zgrade, na kome se nalazi ulaz, je naglašena interesantnim arhitektonskim motivom u vidu doksata na konzolama nadvišen atikom izvijenih linija. Prozorski otvori u prizemlju izvedeni su kao bifore, a na spratu su veliki trokrilni prozori trapezaste forme. Na fasadi se nalaze ornamenti tipične secesijske stilizacije, u obliku venaca i geometrijski stilizovanih cvetnih detalja.

Na osnovu sačuvanog plana, saznajemo, da su se u prizemlju, kada je zgrada i sagrađena, nalazili: stan orguljaša i kancelarija crkvene opštine, a na spratu su bile smeštene: velika-svečana sala, gostinska soba, soba za sveštenika koji je poučavao veronauku i soba za arhivu. Danas su ove prostorije prilagođene potrebama stanovanja banatskog biskupa. Enterijer zgrade je sačuvan u autentičnom izgledu, sa ukrasima po zidovima u vidu pilastara sa kapitelima i ogradom od kovanog gvožđa koja prati liniju stepeništa.

U dvorištu, iza ove zgrade, nalazila se mala prizemna građevina koja je imala dve sobe, kuhinju i ostavu, a služila je kao stan zvonara i poslužitelja crkve. Objekat je porušen šezdesetih godina prošlog veka, a na njegovom mestu, sagrađena je moderna zgrada D D OR Novi Sad.

Kompleks objekata koji pripadaju rimokatoličkoj crkvi čine, osim Rimokatoličke katedrale i zgrade Biskupskog ordinarijata, još i zgrada Rimokatoličkog župnog ureda. Ova zgrada je podignuta u drugoj polovini XIX veka, kao prizemna građevina, postavljena na regulacionu liniju Trga slobode.

Vesna Majstorović

Tekst preuzet iz knjige autora V.Karavida, V.Majstorović, B.Kojičić, Poznati arhitekti i njihove građevine u Velikom Bečkereku krajem XIX i početkom XX veka, Zrenjanin 2009, 101-106

Izvor: Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin