Najava izložbe „Put na Istok kralјa Milana Obrenovića: hadžiluk i kultura Orijenta na srpskom dvoru”

Izložba pod nazivom „Put na Istok kralјa Milana Obrenovića: hadžiluk i kultura Orijenta na srpskom dvoru” biće svečano otvorena u utorak, 8. oktobra 2024. godine, u 18 sati u Malom salonu Narodnog muzeja Zrenjanin. Izložba stiže u Zrenjanin iz Muzeja u Smederevu, a autori su dr Snežana Cvetković (Muzej u Smederevu) i msr Dejan Vukelić (Matematički institut SANU).

Na otvaranju publici će se obratiti direktor Narodnog muzeja Zrenjanin i autori izložbene postavke.

Osnovna ideja i inspiracija za nastanak izložbene postavke Put na Istok kralјa Milana Obrenovića: hadžiluk i kultura Orijenta na srpskom dvoru proistekla je iz knjige ađutanta kralјa Milana Obrenovića i njegovog saputnika na putovanju na Istok 1889. godine, pukovnika i docnijeg generala Mihaila Rašića, koju je on pod nazivom Sa Nј. V. Kralјem Milanom na Istoku objavio 1891/1892. godine.

Klјučna izložbena polazišta obuhvataju ličnost Milana Obrenovića, njegovu abdikaciju i motive za putovanje u Svetu zemlјu, duhovni preobražaj koji je doživeo na Hristovom grobu, percepciju diskursa Orijenta u srpskoj sredini i njegove uticaje na oblikovanje dvora i dvorske kulture u Kralјevini Srbiji krajem XIX i početkom XX veka.

Ubrzo nakon niza burnih događaja u javnom i privatnom životu, Milan Obrenović je u pratnji najbližih saradnika, pod pseudonimom „grof od Takovaˮ, krenuo na hadžiluk u Svetu zemlјu, sa usputnim zadržavanjem u Carigradu, Bejrutu i Damasku. Živopisno putovanje kralјa Milana Obrenovića odvijalo se u vremenskom periodu od 17. marta do 13. juna 1889. godine, prema starom kalendaru. Grof od Takova putovao je munjevitim vozom, brodom, poštanskim kolima, jašući na konju, logorovao je u pustinji… Susretao je mnogobrojne ličnosti, od sultana u Carigradu, carigradskog i jerusalimskog patrijarha, beduina i maronita, do smederevskog berberina u Damasku.

Arhitekturu i dizajn izložbene postavke osmislili su arhitekta Igor Stepančić i dizajnerka Irena Stepančić, dizajn studia Blueprint, a oblikovanje i priprema kataloga za štampu povereni su arhitekti Marku Aleksiću.

Na izložbenim printovima se nalaze fotografije sa putovanja, fotografije arapskog salona Starog dvora u Beogradu koji se čuvaju u beogradskim muzejima i bibliotekama: Muzeja grada Beograda, Muzeja primenjene umetnosti, Istorijskog muzeja Srbije u Beogradu i Narodne biblioteke Srbije, kao i fotografije iz pomenute knjige Mihaila Rašića. Deo postavke čini niz razglednica, fotografija i knjiga iz privatnih kolekcija, kao i ćilim sa motivom «Rašićeva šara».

U nedostatku artefakata sa putovanja, izložba je oživlјena savremenim digitalnim tehnologijama i izradom replike dela zidne obloge Arapskog salona, najmarkantnijeg prostora Starog dvora u Beogradu, koji je po povratku kralјa Milana Obrenovića sa putovanja zablistao u novom sjaju zahvalјujući predmetima koje je kralј kupovao na bazarima u Carigradu, Bejrutu i Damasku. Konzervatorka i restauratorka msr Snežana Mijić modelovala je Arapski salon u nekadašnjem Starom beogradskom dvoru Obrenovića pomoću virtuelne realnosti i posvetila se složenoj izradi replike adžami panela, tj. drvene polihromne obloge kojom su bili dekorisani zidovi pomenutog salona.

U režiji Tibora Varge snimlјen je dokumentarni film o ovom putovanju i njegovom istorijsko-umetničkom značaju o čemu u filmu govore autori izložbe, a odlomke iz knjige interpretira glumac Marko Nedelјković.

U Univerzitetskoj biblioteci „Svetozar Marković” u Beogradu urađena je digitalizacija knjige Mihaila Rašića Sa Nј. V. Kralјem Milanom na Istoku kako bi bila dostupna što većem broju mogućih korisnika. Na poleđini izložbenog kataloga nalazi se QR kod koji vodi ka digitalizovanim knjigama.

Projekat Muzeja u Smederevu Put na Istok kralјa Milana Obrenovića: hadžiluk i kultura Orijenta na srpskom dvoru finansiran je sredstvima koja su odobrena na Konkursu za finansiranje projekata iz oblasti muzejskog nasleđa Ministarstva kulture Vlade Republike Srbije u periodu 2022/2023. godine, i sufinansiran sredstvima Grada Smedereva.

Nadležna kustoskinja u zrenjaninskom muzeju je Vladislava Ignjatov, viša kustoskinja – istoričarka, a izložba će u Malom salonu biti otvorena do 4. novembra 2024. godine.