Prošao je jedan vek od dolaska prvih kolonista u Banat

Izložba “Sto godina od dolaska prvih kolonista u Banat (1919–2019) : Identitet sačuvan u slici i sećanju” otvorena je  u Malom salonu Narodnog muzeja Zrenjanin.

Istoričar Miodrag Cvetić i autorka izložbe Rajka Grubić

Autor izložbe je Rajka Grubić, muzejski savetnik – etnolog u Narodnom muzeju Zrenjanin.

Protekao je ceo jedan vek od prvog planskog naseljavanja Vojvodine srpskim dinarskim stanovništvom. Ova vremenska distanca, zatim geografska udaljenost od matice (bez obzira na još uvek relativno žive veze sa zavičajem), multietnička sredina kao i ekonomski napredak, društvene promene, raspad države i rat devedesetih godina 20. veka koji karakteriše veliki izbeglički talas novog dinarskog stanovništva, tranzicija i globalizacija… značajno su uticali na kulturno nasleđe i identitet ovog dela srpskog stanovništva.

– Istraživanje koje sam sprovela na terenu bavilo se kulturnim nasleđem stanovništva koje je došlo u ovu multietničku i multikulturalnu sredinu. Pokušavala sam da dođem do zaključka šta je to sve i kako uticalo na kulturno nasleđe tog dela stanovništva. Treba imati u vidu i vremensku distancu u kojoj su se desila i socijalistička izgradnja, raspad države, globalizacija i mnogi drugi događaji. Nastojala sam da otkrijem koliko su uprkos svim pomenutim dešavanjima uspeli da zadrže sopstvenost i kulturno nasleđe – kaže autork izložbe Rajka Grubić.

Stanovništvo koje je kolonizovano nakon Prvog svetskog rata, pored sopstvenog kulturnog nasleđa prenetog iz zavičaja, u velikoj meri poprimilo je i određene elemente kulturne tradicije autohtone sredine (poput čestitanja i praćenja Božića, praćenja kuma, okupljanja na roglju…), što se može pripisati vremenskoj distanci i dužim suživotom sa ostalim narodima u multietničkoj sredini Banata. Sa druge strane, kod stanovništva koje je kolonizovano nakon Drugog svetskog rata, zahvaljujući kraćoj vremenskoj distanci kao i boljoj komunikaciji sa maticom, kulturno nasleđe se i dalje živo neguje. Osoben nacionalni i kulturni karakter, kao i sam osećaj pripadnosti, najčešće se ispoljava putem folklora (preko koga se predstavljaju igre, pesme, nošnje i običaji rodnog kraja), ali i putem jezika (i danas je u velikoj meri prisutna ijekavica, karakterističan dijalekat kao i specifični nazivi za pojedina jela, predmete…).

Ispoljavanje identiteta je dinamička kategorija podložna zakonima društvenih i ekonomskih promena što potvrđuju i savremeni festivali i kulturne manifestacije koji predstavljaju ne samo novonastale prenosioce tradicije i etno-nasleđa već i snažno sredstvo za animiranje turista i afirmaciju lokalne zajednice.