Predstava novosadskog Pozorišta mladih iz ugla kritičara: Onjegin za moderna vremena

68. FESTIVAL PROFESIONALNIH POZORIŠTA VOJVODINE

DNEVNIK KRITIČARA – DAN 5.

“Evgenije Onjegin” Aleksandar Sergejević Puškin; dramatizacija: Fedor Šili; reditelj: Boris Liješević

Pozorište mladih, Novi Sad

Romantika i “romantizam” u današnjem vremenu skoro da nisu u “modi”. Među mladima pogotovo. To možda objašnjava i činjenicu da se čuveno Puškinovo romatičarsko delo “Evgenije Onjegin”, koje se može čitati i kao “izvrnuta” odnosno “pokvarena” verzija Šekspirovog Romea i Julije, nalazi na vrhu liste dela iz školske lektire koja se “izbegavaju”. Paradoks leži u činjenici da glavni, ovog puta negativni, junak Puškinovog romana u stihovima neverovatno liči na današnju mladu generaciju, koja, kako veoma tačno i precizno konstatuje reditelj ove veoma uspele predstave, Boris Liješević, ljubav, prijateljstvo i svakolike “klasične” vrednosti, olako žrtvuju zarad iluzije “slobodnog” i neodgovornog života. Onjeginova samoća usred okruženja, dosada u burnom vremenu, ravnodušnost, tako prepoznatljivi i u našem vremenu, nešto slično onome u čemu živi Stendalov Žilijen Sorel, dok Žan Pol Sartr u svojoj drami Prljave ruke, glavnom junaku daje pseudonim Žilijen Sorel. Što bi značilo da generacije koje su danas mlade, bez Puškinovog Onjegina ne bi mogle da shvate taj “gubitnički” književni i teatarski hod moderne evropske civilizacije.

U nameri da mladima dočara većnost i večitost romantičarskog Evgenija Onjegina, uz istovremeno otklanjanje onoga što je, čak i u velikom Puškinu anahrono, odnosno izvan aktuelnog poimanja literarnog, Boris Liješević, uz pomoć dramatizacije koju je spretno uradio Fedor Šili, žgušnjava i ubrzava protok vremena i romaneskne radnje, pretvarajući ih dramsko tkivo. Okosnica Puškinove priče o ljubavi, ravnodušnosti, izneverenom prijateljstvu, odnosno gordosti, izbija u prvi plan. Sporedna zbivanja i uzgredni likovi sklonjeni su u ram epohe, carske Rusije, sela i Petrograda, dok su u prvi plan izbili presudni akteri – Evgenije, Tatjana, Lenski, Olga i Larina. Na taj način je prevladana “tromost” uzvornika, kao i niz romanesknih rukavac, koji su, najverovatnije, osnovni uzrok što lektira “Evgenije Onjegin” gubi bitku sa savremenim dobom. Poetsku dimenziju Puškinovog dela, koja se, pored emotivne temperature, nalazi i u formi – roman je napisan u stihovima, Liješević (i Šili) rešava tako što opise, tok radnje, objašnjenja, publici sopštava u sažetom proznom obliku. Tom “diferencijacijom” originalnog teksta, reditelj dobija i efektan i efikasan način da dramatizuje linearni Puškinov narativ. Jer se ovoj predstavi lirski monolozi prelivaju u komentar ili nagovešta onog što se u međuvremenu odigralo, ili će se dogoditi u sledećem trenutku. Kao kod nekog Brehta.

S nizom inovativnih scenskih mikro-rešenja, najmanje jednom velikom, masovnom, naprosto koreografisanom scenom, reč je plesu na Olginom rođendanu koji mnogo šta objašnjava, preseca i započine, dobrom postavkom “solo numera” glavnih aktera, po čemu se i pamti pisac Puškin, odnosno generalnom spremnošću da glumcima ostavi prostor za “ariju”, Boris Liješević stvara dobru predstavu koja može da bude i obrazac koji putem se može ići u “osavremenjavanju” klasike.

U takvom scenskom formatu, ova predstava ima i Onjegina primerenog današ njim modernim vremenima. Peđa Marjanović donosi ovaj lik iz baštine angažovanom uzdržanošću, bez patetike, kao demonstraciju samouvenosti koja nije/jeste suviše bezobzirna. Rekao bih da Marjanović glumi na taj način tako da unutrašnjim burama i dilemama, čak i umoru dosade, dopušta samo da se nagoveste. Jedino završnoj spoznaji sopstvenog poraza dopušta da jasnije “izviri”.

Kristina Savkov kao Tatjana Larina, sa velikom koncentracijom, nijansirano vlada osećanjima na pozornici. U sceni petrogradskog “presvlačenja”, izuzetno je suptilno prikazala kraj sopstvene iskrenosti. Navlačenjem maske buduće oholosti, Kristina Savkov je diskretno, kao Tatjana, nagovestila Onjeginov krah. Ova mlada glumica je imala u sebi dovoljno otmenosti da bi njen poraz od života bio znakovit. Olgu Larinu, čiji nesvesni flert preokreće “idilu”, igra Mia Radovanović, demonstrirajući neobaveznost i praktičnost svog lika, iz čega iskače, dramski dobrodošlo, u pomalo raspusnoj igri na balu  u domu Larinih. Danilo Milovanović donosi Lenskog sa punim zamahom, veoma angažovano, sa izraženom fizičkom i duhovnom prisutnošću antipoda Onjeginovog. Njegova gluma svojom energijom omogućava da se jasnije vide scenski kontrasti.

U dobrom i harmoničnom ansamblu ovom se se kritičaru dopali još Ivan Đurić kao nemi Stepan, Vera Hrčan Ostojić kao dadilja, Slobodan Ninković u ulozi Zereckog, kao i Saša Latinović.

Predstava se igra u diskretnim, ali veoma jasnim i preciznim kostimima Milice Grbić Komazec, dok se scena Une Jankov svojom prazninom uramljenom u vreme, javlja kao značajna komponenta predstave. Muzika u komadu, koju je izabrala ekipa predstave, izuzetno podstic-ajna i inspirativna. Osim jedne, šlagera iz sedamdesetih, kome nema mesta u ovoj, inače, dobroj, inovativnoj, preciznoj i korisnoj predstavi.

Zoran Slavić, kritičar i publicista

68. Festival profesionalnih pozorišta Vojvodine biće zatvoren sutra izvođenjem jedne lutkarske, i jedne dramske predstave.

Nedelja, 29. april:

11h „Pustolovine Toma Sojera“, Dečje pozorište Subotica/Szabadkai gyermekszínház/Dječje kazalište Subotica;

20h „Zrenjanin“, Narodno pozorište „Toša Jovanović”, Zrenjanin;

Karta za dramsku predstavu košta 400 dinara. Za studente, đake i penzionere cena karte je 300 dinara. Ulaznica za lutkarsku predstavu košta 200 dinara.