Milena Marković je u svom dramskom/poetskom tekstu“ Šine“, svojevremeno, u prisenku građanskih ratova u bivšoj Jugolsaviji, sačinila umetničko/lingvističko/socijalnu anamnezu generacijske, etničke i urbocidne pošasti sa početka i sredine dvadesetog veka.
U jednostavnoj dramaturgiji, koja je u senci emocije i jezika, koji je amalgam ukupne tragike mladih iz epohe sunovrata bivšeg jugoslovenskog društva, na sceni koju ispunjava minimalizam devastiranog prostora, njena surova/nežna poezija o odrastanju na Balkanu, iz devedesetih, i danas na sceni izaziva prepoznatljive aluzije i asocijacije. I to ne samo zbog toga što nam je pamćenje dobro, već iz razloga što nam aktuelni životni okvir obnavlja recidive iz bliske prošlosti. Životni kontekst iz koga dolazimo u teatar, blaženi oni koji to čine, kao da, danas i ovde, previše liči na vreme koje je inspirisalo “ Šine”. Mirnodopskog nasilja kao da je još više, samo nam nacionalizam zaostaje!
Pozorište, dakle, reprizom dijagnoze, umetničke ali zato ne manje stvarne, upozorava da je društveno zlo ponovokrenulo sa periferije našeg svakodnevlja. Jer, teme Milene Marković, generacijsko nasilje, droga, etnički konflikti, primitivni kapitalizam, zapamćeni iz “Šina”, još više iz života, ponovo su aktuelne.
U kooprodukciji Srpskog narodnog pozorišta, Narodnog pozorišta “Toša Jovanović” i Pozorišta “Promena”, ovaj tekst je, novembra 2015. u Zrenjaninu odigran kao nepretenciozni ali i upozoravajući umetnički alarm društvu koje tone u populizam i sveopštu ravnodnevnicu! Bez velikih gestova i patetike, bez rediteljskih bravura i zvučnih inscenacija i kvazidramaturških intervencija, i bez lažnih ili pogrešnih analogija i nepotrebne aktuelizacije. Reditelj, Dušan Mamula je verovao Markovićkinom tekstu, koga je dobro, pravilno i iskreno pročitao. I video u njemu trajnu akutelnost u kontekstu bivšeg i budućeg vremena. Čak se može reći da Mamula u tekstu Milene Marković otkriva i njegove opštevažeće, čisto ljudske dimenzije koje je izdižu i uzdišu iznad istorijskog i geografskog fprmata. On to postiže preciznošću scenske intepretacije, ali posebno izborom glumaca – mladih i neopterećenih pozorišnim iskustvom. Na taj način on na sceni postiže spontanost interpretacije, koja u odsustvu glumačke rutine, čitavom izvođenju daje šarm i jezu događanja života.
U scenografiji koja se priviđa kao da je nema, (Vladimir Savić) i kostimima koji se u svojoj funkcionalnoj nenametljivosti “ne vide”, (Tijana Sićević), tekst “Šine”, koga bi savremeni život da pretekne i ponovi, kao banalnu ali opasnu repliku, igraju Dušan Vukašinović, Fedor Đorović, Nikola Živanović, Nina Rukavina, Nebojša Savić, Milan Kovačević, Stefan Juanin i Dejan Karlečik. Oni igraju sebe, u likovima iz vremena i prostora detinstva i sazrevanja, bunta i nasilja, emocije i skraćenog razuma, epohe i izgubljenih iluzija, izostavljenih ljubavi, učinjenih 052gadosti… Konačno, oni, živeći junake, promiču u nadi da će dobiti šansu da se nastave… Svi oni su verovali ovoj predstavi, koja nije velika ali je potrebna svima onima koji veruju da pozorište može, treba i mora, da bude korektiv životu. Ipak, Nina Rukavina i Dušan Juanin su pokazali nešto više uronjenosti, glumačke, u dubinu likova koje su donosili.
P.S. premda to nije uobičajeno za kritičarski tekst – pitam se, kome je namenjena ova predstava, izvan estetičke i dramske forme, kada je “odrasla” pemijerna publika uglavnom prebrojavala koliko se puta ona “popularna” srpska reč na “k” ponavlja u komadu, dok su “mladi”, koji su bili u većini, skoro unisono “obnavljali” svoje poznavanje jezika i gestova sa scene? Ili je, kod jednih i drugih, bila to samo poza, mimikrija, magla, potrebne da se barem javno sakrije stvarna nelagodnost i prepoznavanje upozorenja koje im pozorište šalje sa scene?
Zoran Slavić, književnik i publicista
.gif)
.gif)
