Nemačka evangelička crkva u Lazarevu

Ktitor: Georg Cvirner (Georg Chvirner)
Vreme gradnje: 1939-40. godina
Projektant: nepoznat
Stil: neogotika

Lazarevo (nem: Lázárföld) je relativno mlado naselje formirano od Ečanskog vlastelinstva 1800. godine. Plemić Lazar Lukač od Ečke, Naselio je Nemce iz Banatskog velikog sela. U centru sela, 1809. godine (na mestu gde se danas zida pravoslavna crkva) podignuta je katolička crkva, a tek krajem četvte decenije 20. veka i protestantska crkva za deo stanovništva protestantske (evangeličke) veroispovesti. Katolička crkva je nakon oslobođenja porušena, dok je protestantska sačuvana do današnjih dana.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nemačka evangelička crkva građena je od 1939 do 1940. godine u stilu neogotike. Nalazi se na južnom kraju naselјa, pored nekadašnjeg nemačkog groblјa, u delu gde je živelo nemačko stanovništvo protestantske veroispovesti. Podigao ju je na svom placu i u svom trošku lokalni Nemac Georg Cvirner, o čemu svedoči dokument koji se čuva u Arhivu Vojvodine.

Koncipirana je kao jednobrodna građevina podužne pravougaone osnove sa tornjem zvonikom koji je orijentisan ka zapadu. Nepoznati projektant ovog zdanja primenio je arhitektonski obrazac gotičkog stila koji je anahrona u odnosu na aktuelnu arhitekturu i stilove svoga vremena (blago prelomljeni lukovi otvora, ukrasne fijale, bočni tornjevi, imitacija kontrafora na podužnim zidovima karakteristike su gotičke arhitekture). Međutim, njena arhitektonska vrednost se ogleda u skladnim proporcijama i primeni vešto izvedenih zanatsko – umetničkih detalјa kao što su vitraži i kovine.

Skoro u potpunosti joj je sačuvan spoljašni izgled, dok je enterijer adaptiran za potrebe službe pravoslavne crkve. Naime, crkva je decenijama bila napuštena, a kako srpsko stanovništvo (95%) nije imalo pravoslavnu bogomolju, odlukom Vladike Banatskog Hrizostima, napuštena crkva je pretvorena u pravoslavni hram. Radovi na njenoj obnovi počeli su 1998. a završeni 9. januara 1999. godine, na dan Svetog Stefana, kada je obavlјen čin osveštenja crkve.

Crkva se nalazi u režimu prethodne zaštite, jer poseduje arhitektonsko-stilske i kulturno – istorijske vrednosti. Važno je naglasiti njen kulturno – istorijsko značaj, jer predstavlјa svojevrsni memorijal, odnosno svedočanstvo o nestalom narodu sa ovih prostora.

Bojan Kojičić, istoričar umetnosti

Izvori:

Arhiv Vojvodine, Tehnički odelјak Zrenjanin (Petrovgrad), kutija 351 (crkve 1930-1939), Cr. 4/30 – Odobrenje elaborata za podizanje Evangelističke crkve u Lazarevu.
Dr S. Đurčić, dr M. Jovanović. ATLAS NASELJA VOJVODINE II KNJIGA. BANAT, Novi Sad 2014. str. 537
M. Kujundžić, R. Lazarević, Selo nadomak grada, Hronika Lazareva II. Novi Sad 1997.

Izvor: Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Fotogrametrijsko snimanje Nemačke Evangeličke crkve u Lazarevu (od 1999. godine koristi se za potrebe pravoslavne crkve)