Jugoslovenski umetnički prostor u prostoru umetničke kolonije Ečka

U ponedeljak, 7. septembra 2020. godine od 12 časova posetioci će imati prilike da pogledaju novu izložbu u izložbenom prostoru Savremene galerije Zrenjanin JUGOSLOVENSKI UMETNIČKI PROSTOR U PROSTORU UMETNIČKE KOLONIJE EČKA, iz zbirke Savremene galerije Zrenjanin.

U periodu od sredine pedesetih do kraja osamdesetih godina prošlog veka, odnosno skoro do samog raspada bivše SFRJ, kroz Umetničku koloniju Ečka je prošao veliki broj umetnika sa prostora bivše Jugoslavije, iako, čini se da se, bar u početnom periodu, ili samo tokom boravka umetnika u prostoru kolonije u Ečki, toj činjenici nije pridavala tolika važnost, obzirom da su svi učesnici tada bili deo jedne države.

Prvih osam godina postojanja Umetničke kolonije Ečka obeležilo je učešće, za jugoslovensku umetnost, značajnih umetničkih ličnosti, međutim, kako su se dešavanja u umetnosti vremenom razvijala i menjala, Ečka je ostala u svom hermetičnom svetu, prateći neku „srednju liniju“ umetnosti, ostajući izvan glavnih umetničkih tokova, idući „sigurnim putem“ i negujući „proverene vrednosti“.

Osim nekoliko, za jugoslovensku umetnost, značajnijih imena, u koloniju su dolazili uglavnom učenici istaknutih umetnika poput Gabrijela Stupice, Marijana Detonija, Marina Tartalje, Krste Hegedušića, Ljube Babića i drugih, uklapajući se u potpunosti u ideju i atmosferu Umetničke kolonije Ečka. Umetničke karijere većine umetnika – učesnika Umetničke kolonije Ečka možda nisu bile prekretnica za istoriju jugoslovenske umetnosti, ali je njihov rad značajan kao dokument, istorijska činjenica jednog vremena i jednog prostora, ideje jugoslovenstva, bratstva i jedinstva, zajedničkog rada i razmenjivanja iskustava umetnika sa prostora koji će samo koju deceniju kasnije, sticajem nesrećnih okolnosti, biti na neprijateljskim stranama.

Dela nekih umetnika sa prostora bivše Jugoslavije u zbirku Savremene galerije Zrenjanin došla su putem poklona Saveznog izvršnog veća 1963. godine, odnosno, neki od umetnika nikada nisu bili učesnici Umetničke kolonije Ečka, neka dela su otkupljena sa samostalnih izložbi koje su pojedini umetnici imali u Savremenoj galeriji Zrenjanin, ili sa tematskih izložbi koje je organizovala Savremena galerija Zrenjanin tokom tog perioda, dok je većina umetnika godinama bila rado viđen gost u Umetničkoj koloniji Ečka i u svojim delima predstavljala često motive vojvođanske ravnice i okruženja kolonije u Ečki.

Na izložbi je predstavljen izbor umetničkih dela koji se sastoji od slika, grafika i skulptura umetnika sa prostora bivše Jugoslavije. Izbor je sačinjen prema ličnom afinitetu autora izložbe bez namere da se neki umetnici ili neka dela koja se čuvaju u zbirci favorizuju, ali osnovna tendencija je bila predstaviti duh kolonijskog delovanja tog vremena koji je zaista odisao jugoslovenstvom. Od početka pedesetih, pa sve do raspada tzv. „druge“ Jugoslavije na ovim prostorima postojao je jedan specifičan „sistem umetnosti“, fenomen nazvan „jugoslovenski umetnički prostor“.

Tokom čitavog 20. veka više generacija umetnika je na prostoru tzv. „prve“ i „druge“ Jugoslavije međusobno sarađivala, okupljena u različite grupe, udruženja i organizacije, često na prisnim međuljudskim osnovama. Međutim, jedinstvenost ovog sistema zasnivala se na tome što je direktno proizilazio iz tadašnjeg vladajućeg političkog i ekonomskog sistema u kojem ni u jednoj javnoj delatnosti pa tako ni na području umetnosti nije postojao privatni sektor kao mehanizam na kojem se u glavnini zasniva funkcionisanje zapadnog tržišta.

U skladu sa tim tip umetnosti posleratnog umerenog modernizma zavladao je na celokupnom jugoslovenskom umetničkom prostoru u kojem se umetnički život odvijao unutar razuđenog i učvršćenog institucionalnog okvira obrazovne i izlagačke politike.

Ovo je bio slučaj i sa načinom funkcionisanja Umetničke kolonije Ečka tih godina, koja je, bez obzira na želje osnivača ka slobodi umetničkog stvaralaštva ipak na prvom mestu zavisila od državnih struktura.

U tom smislu institucija Umetničke kolonije Ečka jeste bila deo tada vladajućih tendencija koje su se uklapale u aktuelni „sistem umetnosti“ i kao takva može doprineti boljem razumevanju tadašnjeg stanja na jugoslovenskom umetničkom prostoru od sredine pedesetih do kraja osamdesetih godina 20. veka.