Detaljan vodič kroz izložbu "Priče iz depoa" Narodnog muzeja Zrenjanin

Od 5. juna 2020. godine tokom leta izložba će biti dostupna za publiku.

Izložba „Priče iz depoa“, predstavlja prikaz odabranih predmeta iz svih odeljenja i zbirki unutar Narodnog muzeja Zrenjanin. Publici su predstavljeni eksponati koji su retko izlagani (ili gotovo nikada) i nisu uvršteni kao deo stalne postavke Muzeja. Predmeti koji su smešteni u depou, povremeno se koriste za potrebe monografskih ili tematskih izložbi, publikovanje, prigodna predavanja i kustoski istraživački rad. Kroz nekoliko kamernih postavki predstaviće se Prirodnjačko, Arheološko, Etnološko, Istorijsko (zbirke starije, novije i istorije sporta) i Umetničko odeljenje (zbirke primenje i likovne umetnosti), kao i Zbirka stare i retke knjige, koja se čuva kao deo Specijalne muzejske biblioteke.

Cilj izložbe je da se predstavi celokupan rad muzejskih službi i odeljenja, i pored stalne postavke koja prezentuje najznačajnije, najreprezentativnije eksponate iz svih pomenutih oblasti zavičajnog nasleđa, publika stekne uvid i u bogate fondove koji nisu dostupni javnosti, a čuvaju se unutar muzejskih depoa. Autori izložbe su kustosi pomenutih odeljenja i službi, a postavka će biti dostupna publici tokom leta 2020. godine.

PRIRODNJAČKO ODELJENJE

Predmeti Prirodnjačkog odeljenja koji se nalaze u depou, podeljeni su u nekoliko podzbirki: botanička, zoološka, geopaleontološka, tečni preparati i zbirka učila. Najveći deo ovih predmeta preuzet je iz biološkog kabineta, nakon zatvaranja Više pedagoške škole. Učenici i studenti tih ustanova su ih koristili kao učila za praktičnu obuku. Tu spadaju herbarski materijal, dermoplastični preparati (preparirane životinje), osteološki materijal, modeli, makete, crteži, mikropreparati, mikroskopi i dr.

Veći deo Zbirke je nastao od prikupljenog materijala tokom stručnih ekskurzija, kao i kupovinom učila za potrebe nastave. Nema označenih podataka o mestu, vremenu i imenu sakupljača. Materijal nema naučnu vrednost, ali ima muzeološku vrednost u smislu didaktičkog pristupa.

ARHEOLOŠKO ODELJENJE

Na izložbi «Priče iz depoa», Arheološko odeljenje prikazuje predmete iz oblasti rimske kulture. Najveći broj predmeta koji se jasno i nedvosmisleno mogu vezati za rimske radionice u Arheološkom odeljenju NMZ, potiču iz utvrđenog rimskog grada Basijane (Bassianae) koji se nalazio nedaleko od Donjih Petrovaca kod Rume. Basijana je osnovana u I veku i bila je deo prvo Donje Panonije (Pannonia Inferior), a kasnije Panonije Sekunde (Pannonia Secunda). Grad je imao status rimskog municipijuma, a kasnije i kolonije. Predmeti iz Basijane u Narodnom muzeju u Zrenjaninu deo su poklona Istorijskog društva iz Novog Sada prilikom osnivanja Banatskog muzeja Dunavske banovine 1940. god.

ISTORIJSKO ODELJENJE

ODSEK STARIJE ISTORIJE

Povodom izložbe Priče iz depoa iz Odseka starije istorije biće izloženo šest predmeta: dve sablje, jatagan, pištolj – mađarska kubura i dve puške.

Oružje različitog tipa i namene posredno svedoči o razvijenosti i tehnikama pojedinih zanata i industrijskih postupaka u određenim istorijskim periodima.

Svaki tip oružja, ponaosob, govori nam o tehnici i taktici ratovanja kroz različite vremenske epohe.

ODSEK NOVIJE ISTORIJE

Grad Zrenjanin (nekada Veliki Bečkerek i Petrovgrad), imao je značajnu ulogu u istorijskim zbivanjima u periodu od 1941. do 1944. godine. Budući da se ove godine obeležava 75 godina od pobede nad fašizmom, na izložbi „Priče iz depoa“ Odsek novije istorije prikazuje predmete iz Narodnooslobodilačke borbe (NOB-a) – oružje, dokumenta i fotografije. Ova postavka predstavlja i vrstu uvertire u izložbu „SMRT FAŠIZMU“, koja će biti realizovana za Praznik grada 2. oktobar – oslobođenje u Drugom svetskom ratu, kao i na izložbi koja je planirana za narednu godinu – povodom osamdesetogodišnjice ustanka u Vojvodini.

ODSEK ISTORIJE SPORTA

Na izložbi “Priče iz depoa“ Odsek istorije sporta predstavlja fotografije, predmete i raznu dokumentaciju iz dvadesetih i tridesetih godina dvadesetog veka, koja ilustruje Sokolski pokret u našem gradu.

ETNOLOŠKO ODELJENJE

Etnološko odeljenje za potrebe ove izložbe predstavlja kolekciju pribora za pušenje kojom se stiče uvid u istoriju i razvoj korišćenja duvana. U Etnološkom odeljenju čuva se 41 lula. Izrađivane su u 19. i početkom 20. veka. Sve lule su iz Banata, a pravljene su ručno, zanatskim radom, dok je jedna rađena fabrički. U kolekciji pribora za pušenje postoje dve muštikle koje kopiraju cigaretu. Kamiš je nastavak recipijenta kroz koji se uvlači dim iz lule. U početku je pravljen od trske, a kasnije od drveta. Ukrašavan je biserima, sedefom, srebrom, svilom, a na vrh kamiša stavljan je usnik koji je pravljen od korala, ćilibara i poludragog kamenja. Kamiš je bio dugačak od 15 cm do 2 m. Police za lule su predstavljale bitan deo pušačkog pribora. Igla za čišćenje lula je mogla da bude zaseban deo pribora za pušenje, a mogla je biti zakačena za duvan-kesu. Kese za duvan su se pravile od tanke kože, a ukrašavane su čojom, satenom, čipkom, perlicama. Seljaci, domaćice i čobani su jednostavnije primerke duvan-kesa pravili od kože ovna, životinjske bešike, kože životinja i ptica. Duvan se mogao čuvati i u kutijama, kao što je kutijica od roga koju poseduje Etnološko odeljenje. Kesa sa ocilom, kremenom i trudom se koristila pre pronalaska šibica. Ovi predmeti su se koristili za paljenje vatre tako što se kresanjem ocila o kremen izazivala varnica kojom je paljen trud. Ocilo je izrađeno od gvožđa, u nekoliko oblika sa otvorom kroz koje mogu da se provuku prsti. Pepeljare su napravljene od vatrostalnog materijala otpornog na toplotu, različitih su boja, oblika, veličine i dizajna.

UMETNIČKO ODELJENJE

ZBIRKA PRIMENjENE UMETNOSTI

Kolekcija Metal i nakit danas broji 107 predmeta ili celina. Predmeti iz ove kolekcije su sporadično i pojedinačno predstavljani na više različitih izložbi, dok je jedan deo svoje mesto našao na stalnoj postavci. Više od polovine ove kolekcije nikada nije izlagano. Materijali od kojih su predmeti sačinjeni, bilo da je reč o srebru, mesingu, bakru, gvožđu ili modernim legurama (kao što je alpaka), imaju svoje specifično svojstvo, način obrade, i pre svega svoj sjaj i patinu. Oni oslikavaju duh vremena, status i ukus prvobitnih vlasnika, ali i umetničke sklonosti zanatlija, dizajnera i industrijalaca koji su ih osmišljavali, pravili i proizvodili.

ZBIRKA LIKOVNE UMETNOSTI

Friderika Bende je rođena u Kumanu 1891. godine, kao Slavna Kovačev. Ime je promenila po odlasku u Budimpeštu, gde je završila Kraljevsku visoku umetničku školu. Bavila se pedagoškim radom, učestvovala u radu likovnih kolonija, a bila je i član nekoliko umetničkih udruženja. Na stalnoj postavci Narodnog muzeja Zrenjanin, predviđenoj za predstavljanje legata, izloženo je 5 slika Friderike Bende, a poslednji put su dela ove slikarke, koja se nalaze u depou, predstavljena 2011. godine na izložbi „Moje telo–tvoje delo“.

U nameri da se publici prikažu i neke druge slike smeštene u depou, do sada retko ili nikad izlagane, izabrane su one koje kao temu imaju ženu različitih uzrasta, zanimanja, preokupacija i položaja. Izložene radove Friderike Bende prožima evidentan ekspresionistički izraz i intimistička atmosfera.

SPECIJALNA BIBLIOTEKA NARODNOG MUZEJA U ZRENJANINU

Zbirka stare i retke knjige

Zbirka stare i retke knjige, čiji deo je izložen na postavci, oformljena je najpre putem poklona, pa je prilično raznolika – obuhvata period od 16. do 20. veka, knjige su pisane ili štampane u gradovima širom Evrope, na različitim jezicima (mađarskom, nemačkom, francuskom, srpskom i dr.).

Tematika knjiga bavi se svim sferama kulturnog i društvenog života – religijom, naukom, umetnošću itd. Zastupljena je beletristika, udžbenici, almanasi, traktati, enciklopedije, leksikoni, naučna dela iz filozofije, medicine, prava, tehnike, muzike. Ipak, najzastupljenije su publikacije religijske sadržine, najčešće biblije, molitvenici i kanoni. Pored značajne sadržine, istaknut je i njihov estetski aspekt, pa su tako ove publikacije izuzetno dekorativne, sa upečatljivim ornametnima i ilustracijama, pozlatom i litografijom, koji oslikavaju jedinstveni svet religijskih i bogoslužbenih knjiga. Najstarija sačuvana knjiga iz Zbirke, upravo je rukopisni rimokatolički molitvenik iz 1552. godine, karakterističnog načina pisanja, koji uključuje mnoge ispravke i precrtavnje određenih delova teksta, dok je kožni povez ukrašen utisnutim reljefnim motivom u obliku romba (stilizovanog listićima).